چکیده:
وجود منابع طبیعی چنانچه چارچوب نهادی قوی وجود نداشته باشد می‌تواند از طریق رفتارهای رانت جویانه موجب افزایش فساد شود. بنابراین نقش عامل کیفیت نهادی غیر قابل انکار می‌باشد. در پژوهش حاضر به بررسی نقش کیفیت نهادی در اثرگذاری رانت منابع طبیعی در توسعه مالی ایران در دوره زمانی 2019-1984 پرداخته شده است. برای این منظور در ابتدا جهت استخراج شاخص‌های کیفیت نهادی و توسعه مالی از الگوی تحلیل مولفه-های اصلی و در ادامه از الگوی مارکوف سویچینگ جهت بررسی اثرگذاری رانت منابع طبیعی بر توسعه مالی در کشور در دو حالت با لحاظ و بدون در نظر گرفتن شاخص کیفیت نهادی استفاده شده است. افزایش رانت منابع طبیعی در حالتی‌که توسعه مالی در سطح و رژیم پایین باشد، تاثیر منفی و معنادار بر توسعه مالی داشته است. رشد اقتصادی و بهبود باز بودن تجاری نیز در تمامی سطوح و رژیم‌های حاکم بر توسعه مالی تاثیر مثبت و معنادار داشته است. افزایش تورم نیز در تمامی سطوح و رژیم‌های توسعه مالی تاثیر منفی و معنادار بر توسعه مالی داشته است. افزایش رانت منابع طبیعی با لحاظ بهبود شاخص کیفیت نهادی تنها در حالتی‌که سطح و رژیم توسعه مالی در کشور پایین است، تاثیر مثبت و معنادار بر توسعه مالی داشته است. این موضوع نشان می‌دهد بهبود کیفیت نهادها در کشور هم به‌طور کامل قادر به حذف بیماری هلندی و نفرین منابع نمی‌باشد و این موضوع با تاثیر غیرمعنادار رانت منابع طبیعی با لحاظ بهبود شاخص کیفیت نهادی در رژیم و سطح بالای توسعه مالی در کشور قابل مشاهده می‌باشد.
Existence of natural resources can increase corruption through rent-seeking behaviors if there is no strong institutional framework. In the present study, the role of institutional quality in the impact of natural resource rents on the financial development of Iran in the period 1984-2019 has been investigated. For this purpose, first to extract the indicators of institutional quality and financial development from the model of principal component analysis and then from the Markov switching model to investigate the effect of natural resource rents on financial development in the country in two cases with and without considering Institutional quality index has been used. Increasing the rent of natural resources has had a negative and significant impact on financial development in low regime of the financial development. Economic growth and trade openness have also had a positive and significant impact on all levels and regimes of financial development. Increasing the rent of natural resources in terms of improving the institutional quality index has had a positive and significant effect on financial development in a low regime. Increasing the inflation has had a negative and significant effect on financial development in all regimes of financial development. It shows that improving the quality of institutions in the country is not able to eliminate the Dutch disease and the curse of resources completely, and this issue with the non-significant impact of natural resource rents in terms of improving the institutional quality index in the high regime of financial development in the country is visible.
(
, 
, 
)
