چکیده:
زمینه و هدف: افزایش استفادۀ نوجوانان از فضای مجازی که افزایش احتمال بزه‌دیدگی آن‌ها را متأثر از عوامل مختلف در پی دارد، ضرورت مطالعه این عوامل را بیش از پیش آشکار می‌سازد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر شناسایی نقش سواد دیجیتال و خودمراقبتی از بزه‌دیدگی در فضای مجازی است.روش: پژوهش حاضر، با روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. جامعۀ پژوهش شامل کلیۀ دختران و پسران نوجوان سیزده تا هجده سالۀ شهر تهران بودند که 278 نفر از آن‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله برفی مجازی به‌عنوان نمونۀ پژوهش انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان در این پژوهش به مقیاس سواد دیجیتال برای نوجوانان، پرسشنامۀ خودمراقبتی در فضای مجازی و پرسشنامۀ بزه‌دیدگی حاصل از آزاررسانی سایبری را به صورت آنلاین پاسخ دادند. تحلیل داده‌های پژوهش از طریق تحلیل همبستگی اسپیرمن و تحلیل رگرسیون چندگانه با استفاده از نرم‌افزار SPSS انجام شد.یافته‌‌ها: یافته‌‌های پژوهش نشان داد که بین سواد دیجیتال و خودمراقبتی در فضای مجازی و ابعاد بزه‌دیدگی در فضای مجازی رابطۀ منفی و معنیدار وجود دارد و فقط میان مهارت اطلاعاتی و بزه‌دیدگی جنسی رابطۀ معنیدار برقرار نیست. همچنین، از میان متغیرهای پیش‌بین، هم خودمراقبتی در فضای مجازی و هم سواد دیجیتال به‌جز عدم پیش‌‌بینی‌‌کنندگی مهارت اطلاعاتی در هر سه بُعد بزه‌دیدگی در فضای مجازی به ترتیب پیش‌بینی‌کننده‌‌های مهم در بزه‌دیدگی در فضای مجازی به‌ویژه در بُعد آبرویی هستند.نتیجه‌‌گیری: یافته‌‌های پژوهش حاضر، اهمیت توجه به نحوۀ استفاده از فضای مجازی توسط نوجوانان، تدبیر و کاربست راهکارهایی برای تقلیل عوامل مؤثر و مرتبط با بزه‌دیدگی و آسیب در فضای مجازی و ضرورت آموزش در حوزۀ خودمراقبتی در فضای مجازی و سواد دیجیتال را از سوی والدین و نظام تعلیم و تربیت جهت استفادۀ ایمن از این فضا، مورد تأکید قرار می‌‌دهد.
Background and objectives: This study aimed to identify the role of digital literacy and cyberspace self-care on cyber victimization which was done using a correlation method. Methodology: The study population consisted of all adolescent girls and boys 13 to 18 years old in Tehran, whom 278 adolescents were selected as samples with use of virtual snowball sampling. Participants in this study answered the online Digital Literacy Scale for Teenagers, the Cyberspace Self-Care Questionnaire, and the Cyber Stalking Victimization Questionnaire. Statistical analysis was performed using SPSS 22.0 and Spearman correlation analysis and multiple linear regression analysis (enter). Findings: Result indicated that there is significant negative relationship between digital literacy and cyberspace self-care and the dimensions of cyberspace victimization and only there is no significant relationship between information skills and sexual victimization. Also, among the predictor variables, both cyberspace self-care and digital literacy, except for the lack of predictability of information skills in all three dimensions of cyberspace victimization, are important predictors of cyberspace victimization, especially in the dimension of reputation. Results: The study findings underscore the importance of paying attention to the use of cyberspace by adolescents and planning and doing the strategies to reduce the effective factors related to cyberspace victimization and harm and the need for education in the field of cyberspace self-care and digital literacy by parents and education system for the safe use of this space.
(
, 
, 
)
