چکیده:
در پژوهش پیشِ رو جایگاه زبان ترکی درمیان گروهی از دانش‌آموزان دبیرستانی دختر ساکن شهرستان بهارستان واقع در استان تهران بررسی می‌شود؛ والدین این دانش‌آموزان ترکزبان بوده و پیش‌تر به این شهرستان مهاجرت نموده‌اند. هدف از این پژوهش، در چارچوب تحلیل حوزه‌ای فیشمن (1964)، بررسی نقش و جایگاه زبان ترکی درکنار زبان فارسی در دو حوزۀ خانواده و مدرسه درمیان این گروه از دانش‌آموزان است. داده‌های پژوهش با کمک پرسش‌نامه و مشاهدة مستقیم در یک بازۀ زمانی طولانی گردآوری شد. این پژوهش از نوع کمّی است و تحلیل داده‌ها به‌وسیلۀ نرم افزار (SPSS) انجام گرفت و باتوجّه به ماهیت پرسش‌های پژوهش از آزمون آماری t تک‌گروهی و خی دو نیکویی برازش استفاده شد. نتایج نشان داد که این گروه از دختران باوجودِ تسلط به زبان ترکی، تمایل دارند هم در حوزۀ غیررسمیِ خانواده و هم حوزۀ رسمیِ مدرسه با سایر افراد ترکزبان بیشتر به زبان فارسی گفت‌وگو نمایند. همچنین، این پژوهش آشکار نمود که زبان ترکی درمیان دانش‌آموزان خانوادههای مهاجر ترکزبان جایگاه و موقعیت خود را به‌طور چشمگیری از دست داده است و زبان ترکی در حوزه‌های محدودتری به‌کار می‌رود. زبان غالب، یعنی گونۀ فارسی تهرانی، در بیشتر موقعیت‌ها و حوزه‌ها جایگزین زبان ترکی شده است و بیم آن می‌رود که نسل دوم و سوم این مهاجران، تک‌زبانه شده و زبان بومی و مادری‌شان را برای همیشه فراموش کنند.
The present study investigates the status of Turkish among female students living in Baharestan in Tehran province whose parents are Turkish speakers and have already migrated to this city. The aim of this study within the framework of Fishman’s domain analysis is to investigate the status and role of Turkish language alongside Persian in two domains of family and school among school girls. The data was collected using a questionnaire as well as direct observation in the long term. Statistical analysis was performed using SPSS. Taking the nature of the research questions into account, one-sample t-test as well as Chi-Square goodness of fit test was conducted. The results of the study showed although the schoolgirls are fluent in Turkish language, they prefer to use Farsi in both informal domain of home as well as the formal domain of school. Furthermore, this study indicated that the status of Turkish language among schoolgirls has declined significantly and Turkish language is used in more and more limited domains. The dominant language, Tehrani Persian, has replaced Turkish in most of the domains and it is feared that the second and third generation of Turkish emigrants become monolingual and lose their mother tongue.
خلاصه ماشینی:
هدف از ايـن پـژوهش ، در چـارچوب تحليـل حوزه اي فيشمن (١٩٦٤)، بررسي نقش و جايگاه زبان ترکي درکنار زبان فارسي در دو حوزٔە خانواده و مدرسه درميان اين گروه از دانش آموزان است .
همچنين ،اين پژوهش آشکار نمود که زبان ترکي درميان دانش آموزان خانواده هاي مهاجر ترکزبان جايگاه و موقعيت خود را به طور چشمگيري از دست داده است و زبان ترکي در حوزه هاي محدودتري به کار مي رود.
يکي از پژوهشگران که در طول سال تحصـيلي در منطقـۀ بهارسـتان مشـغول بـه تـدريس بـوده است ، در ارتباط نزديک و مستقيم با دانش آموزانِ دخترِ دبيرستاني متوجّه شد کـه ايـن دانـش آمـوزان براي گفت وگو به زبان ترکي تمايل چنداني از خود نشان نميدادند؛ اين درحالي بود که تعـداد قابـل توجهي از آن ها، پدر و مادرِ ترکزبان داشتند.
بر بنياد اين مشاهده ها، براي پژوهشـگران دو پرسـش اساسـي مطـرح شـد: نخسـت اينکه آيا اين گروه از دانش آموزان به اندازٔە کافي بر زبان ترکي تسلط دارند و دوم اينکه آيا در تعامـل با ساير ترکزبانان ، درحوزه هاي ٨ رسمي و غيررسمي، بيشتر به کاربرد زبـان ترکـي گـرايش دارنـد يـا 1.
ايماني (١٣٨٣) با بررسي وضعيت کاربردي دو زبان ترکي و فارسي درميـان دوزبانـه هـاي سـاکن شهر قم با کمک تحليل حوزه اي فيشمن ، به اين نتيجه دست يافت کـه ترکـي بيشـترين کـاربرد را در حوزٔە خانواده دارد.
آزمون t تک نمونه اي براي مقايسۀ ميانگين نمونه و ميانگين جامعه در مؤلفه هاي مورد بررسي در فرضيۀ اوّل ميانگين نظري =٣ )به تصویرصفحه رجوع شود) فرضيۀ دوم : زبان غالب در حوزٔە خانواده درميانِ اين دانش آموزان زبان ترکي است .
(
, 
, 
)
