چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، ارائه مدلی برای کیفیتحسابرسی، با توجه به ویژگیهای محیطی و شرایط حاکم بر حرفه حسابرسی کشور میباشد. در این رابطه با توجه به رویکرد اکتشافی تحقیق و از آنجا که حرفۀ حسابرسی در ایران از منظر محیط حقوقی، ساز وکار نظارتی، اندازه موسسات و... دارای ویژگیهای خاص خود میباشد، در این تحقیق از روش تحقیقکیفی و رویکرد مبتنی بر نظریه پردازی زمینه بنیان استفاده شده است. به این منظور با اخذ نظرات خبرگان حرفه حسابرسی و بازار سرمایه، به بررسی عواملتاثیرگذار بر کیفیت حسابرسی پرداخته شده و در انتها "مدل یکپارچه کیفیت حسابرسی"، شامل شرایط علی، عوامل مداخلهگر و بستر و همچنین راهبردهای مربوط به کیفیت حسابرسی و پیامدهای آنها ارائه گردیدهاست. در این تحقیق، کیفیت حسابرسی با رویکرد سیستمی، بررسی شده است. در این دیدگاه، کیفیت ورودیها، فرایند و خروجیهای حسابرسی، تعیین کنندۀ کیفیت حسابرسی میباشد و کیفیت تمام اجزای سیستم، مورد توجه قرارمیگیرد.
با توجه به اینکه طبق بررسیهای انجام شده، تاکنون در کشورمان در تحقیقات رشته حسابداری و حسابرسی، از روش نظریهپردازی زمینهبنیان استفاده نشده است، یکی از نوآوریهای پژوهشحاضر، بکارگیری این روش تحقیق میباشد. بعلاوه، ازآنجاکه کیفیت حسابرسی دارای ماهیتی پیچیده و چندوجهی است و علاوه بر ویژگیها و عملکرد شخصی حسابرسان، تحت تاثیر ویژگیهای شرکت، ذینفعان و سایر مشارکتکنندگان در زنجیرۀ عرضۀ گزارشگری مالی و محیط قانونی و مقرراتی پیرامون قرار دارد، لذا به منظور بررسی جامعتر موضوع، مدلسازی کیفیت حسابرسی از جنبههای مختلف (عرضه و تقاضا) مدنظر قرارگرفته است.
طبق نتایج تحقیق، "التزام" شرکاء به کیفیت حسابرسی، مهمترین عامل موثر در سطحکار و موسسه حسابرسی شناخته شد که در صورت همراه شدن آن با دانش و تجربه و برخورداری از امکانات، و اتخاذ راهبردهای لازم میتواند منجر به دستیابی به کیفیت حسابرسی شود. در این میان عواملی چون «اثربخشی نظامکنترلکیفیت در حرفه، وضعیت تایید صلاحیت حسابدارانرسمی، تقاضا برای کیفیت حسابرسی، اثر بخشی پاسخ خواهی از حسابرس، وضعیت نهادههای حسابرسی در حرفه، تناسب تعداد موسسات حسابرسی و بازارکار، میزان حمایت از موسسات در مقابلتعویض و فشار» در سطح حرفه و «اندازه و ساختار یافتگی موسسه، شهرت و اعتبار موسسه و شرکاء، تخصصحسابرس در صنعت، تناسب حقالزحمه حسابرسی با کار، ماندگاریکارکنان و شرکاء، دورة تصدی، فشارزمانی، و پیچیدگی کسب و کار و معاملات» در سطح موسسه و کار حسابرسی، عوامل مداخلهگری هستند که دستیابی به کیفیت حسابرسی را تحت تاثیر قرار میدهند. مجموعه این عوامل، در «مدل یکپارچه کیفیتحسابرسی» ارائه شدهاند.
The purpose of this research is development of Audit Quality model, with regard to contextual and environmental attributes and conditions governing the audit profession in Iran. For this, with regard to exploratory approach of this research, and because of special attributes of Iran's audit profession in terms of the legal environment, regulatory and supervisory mechanisms, audit firms size, and etc., we used qualitative research method and grounded theory approach. Therefore, with obtaining the insights of auditing and capital market experts through unstructured interviews, we discovered determinants of Audit Quality (AQ) and finally developed "Integrated Audit Quality Model" including causal conditions, intervening conditions, context, as well as action strategies related to AQ and their consequences. In this research, AQ with a systemic approach is considered. In this approach, the quality of inputs, process and outputs of auditing determines AQ, so quality of different parts of this system is considered. Since the qualitative method with grounded theory approach has not been used so far in accounting and auditing researches in our country, one of the innovations of the present study is to apply this method. Furthermore, due to the fact that AQ has a complex and multifaceted nature, and, in addition to personal characteristics and performance of auditors, is affected by the attributes of the clients, stakeholders and other persons contribute in financial reporting supply chain, and surrounding legal and regulatory environment, various aspects of AQ were considered to achieve a more comprehensive model. According to the results, partners' commitment to AQ is the most important factor in audit engagement and firm level, which if coupled with knowledge and experience and having the necessary facilities, and implementing action strategies, lead to achieving AQ. Factors such as "effectiveness of quality control system, licensing and certification requirements of CPAs, demand for AQ, effectiveness of holding auditors accountable, audit inputs quality, appropriateness of number of audit firms and companies, supporting auditors against pressure and changing" in audit profession level, and "firm size and structure, reputation, industry specialization, appropriateness of audit fee, durability of partners and staffs, tenure, time pressure, and complexity of business transactions" in audit engagement and firm level are intervening conditions that affect AQ. These factors are presented in "Integrated Audit Quality Model".
خلاصه ماشینی:
در این میان عواملی چون «اثربخشی نظام کنترل کیفیت در حرفه ، وضعیت تأیید صلاحیت حسابداران رسمی، تقاضا برای کیفیت حسابرسی، اثر بخشی پاسخ خواهی از حسابرس ، وضعیت نهاده های حسابرسی در حرفه ، تناسب تعداد مؤسسات حسابرسی و بازارکار، میزان حمایت از مؤسسات در مقابل تعویض و فشار» در سطح حرفه و «اندازه و ساختار یافتگی مؤسسه ، شهرت و اعتبار مؤسسه و شرکاء، تخصص حسابرس در صنعت ، تناسب حق الزحمه حسابرسی با کار، ماندگاری کارکنان و شرکاء، دورة تصدی ، فشارزمانی ، و پیچیدگی کسب و کار و معاملات » در سطح مؤسسه و کار حسابرسی ، عوامل مداخله گری هستند که دستیابی به کیفیت حسابرسی را تحت تأثیر قرار میدهند.
یا شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی انجام شده است ، اما اولاً در تحقیقات مذکور، مدل جامعی برای عوامل مؤثر بر کیفیت حسابرسی ارائه نشده و ثانیاً در کشورمان نیز با توجه به ویژگی ها و شرایط حاکم بر حرفه حسابرسی (شامل تعداد زیاد مؤسسات حسابرسی ، کوچک بودن اغلب مؤسسات، رقابت شدید بین مؤسسات، نوپا بودن جامعه حسابداران و نظارت حرفه ای بر مؤسسات حسابرسی، میزان ساختار یافتگی بازار سرمایه ، میزان دعاوی حقوقی بر علیه مدیران یا حسابرسان و ...
در این پژوهش ، پس از تحلیل داده های حاصل از مصاحبه ها به روش کدگذاری سه گانه ، با توجه به رویکرد نظریه پردازی زمینه بنیان، به منظور اعتباربخشی به مدل و نتایج تحقیق از "زاویه بندی (اجماع / مثلث سازی ) داده ها" و "کنترل اعضا" (کرسول، ٢٠٠٧؛ هومن ، ١٣٩٠؛ حریری ، ١٣٨٥) و ارزیابی بر اساس معیار "مقبولیت ١" (٢٠٠٨ ,Corbin, Strauss) استفاده شده است که شرح مختصری از آن در ادامه ارائه میشود.