چکیده:
ساخت شهرهای زیرزمینی از طریق منفی سازی در یک زمینه مثبت، بدون مصرف مصالح، نوعی استثناء و راهکار ویژه در تعاریف رایج معماری ایجاد می کند. شناخت اصول شکل گیری این معماری از پیچیدگی های خاصی برخوردار است چرا که مولفه هایی که بر شکل گیری آن موثر هستند، دارای تنوع و روابط خاصی می باشند. پراکندگی این گونه معماری در جای جای دنیا و پیدایش آن در هر اقلیمی با کارکردهای مختلف، نوعی تنوع خاص به آن داده است که خود جاذبه ای برای شناخت شکل گیری آن دارد. شناخت این آثار تا سالیان اخیر اکثرا به صورت کلی بوده و یک روند شناخت جدی برای مطالعه این آثار دنبال نشده است. از همین روی مساله اساسی در این پژوهش شناخت اصول طراحی و چگونگی شکل گیری معماری شهرهای زیرزمینی است. بر همین اساس در پژوهش حاضر دو شهر اویی و ماتماتا انتخاب شد تا با مقایسه آن ها به سوالات زیر پاسخ داده شود: معماری شهر زیرزمینی اویی و ماتماتا بر چه اساسی طراحی و شکل گرفته اند؟ مولفه های مشترک و وجه تمایز اصول شکل گیری و طراحی معماری شهر زیرزمینی اویی و ماتماتا کدام اند؟ اهداف پژوهش پیش رو را می توان در اهمیت ذاتی و بسترسازی مطالعاتی در جهت جلوگیری از تخریب و شناخت بیشتر این دو اثر معماری در دو موقعیت جغرافیایی متفاوت جست و جو کرد. در همین راستا برای دستیابی به اهداف پژوهش پیش رو، از روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی، و به منظور گردآوری داده ها و اطلاعات اولیه از روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اصول طراحی و شکل گیری معماری شهر زیرزمینی اویی و ماتماتا بر اساس عملکرد و نیاز متفاوت، اتفاقات تاریخی و شرایط محیط طبیعی شکل گرفته اند.
خلاصه ماشینی:
بررسي مزيت هاي معماري در زير زمين از ابعاد مختلف (مآخذ: نگارندگان ، ١٣٩٩) اقليم - جلوگيري از رطوبت گرمايي ناشي از نوسانات دماي روزانه و فصلي - حفاظت در برابر گردبادها، طوفان شن ، طوفان ها و آتش سوزي - ثبات دمايي و تعادل محيطي (دما در فصول سرد و گرم در محدوده آسايش انسان قرار دارد) سازه - خاک مستحکم که امکان ساخت را فراهم ميآورد - امکان ساخت در نبود مصالح ساختماني - پايداري فيزيکي و کالبدي (بويژه در برابر زلزله ، انفجار، ارتعاش ، طوفان ) امنيت - امکان پنهان شدن و استتار - به وجود آمدن امتياز دفاعي در مقابل تهاجم - حفاظت (انسان و داراييهايش ، نگهداري مواد و غذا از نابودي) - انعطاف پذيري و کارايي در زمان ها و شرايط مختلف منابع - منبع فضا؛ براي جايدهي اجساد، اقلام و کاربريهاي مورد نياز خصوصي و عمومي - منبع مواد و مصالح (استخراج منابع ، نگهداري) - منبع انرژي؛ زمين گرمايي و صرفه جويي در مصرف انرژي - منبع آب زيرزميني (نگهداري، انتقال و استخراج ) اقتصاد - کم هزينه و بدون نياز به نيروي مالي و انساني مذهب - سرشار از معاني سمبليک و مذهبي محدوده مورد مطالعه ٩١ معماري شناسي | نشريه اختصاصي معماري و شهرسازي ايران شهر زيرزميني اوئي در نوش آباد شهر نوش آباد که موقعيت آن روي نقشه را ميتوان در تصوير ١ مشاهده کرد با وسعت ٢٠٠ هکتار در شمال غربي استان اصفهان ، در فاصله ٧/٥ کيلومتري از شمال شهر تاريخي کاشان و ٢/٥ کيلومتري از غرب شهر جديد آران و بيدگل واقع شده است .