چکیده:
عمادالدین محمود بن امیر حجتالله متخلّص به الهی و معروف به میر الهی همدانی از
شاعران دورة پادشاه جهانگیر (حک: ۱۰۳۷-۱۰۱۴ ه / ۱۶۲۷-۱۶۰۵ م.) و شاهجهان
(حک: ۱۰۲۷ تا ۸۱۰۶۸ / ۱۶۵۸-۱۶۲۷ م.) است. میرالهی شاعر بود و در دوران اقامت در
شهر آگره با تقی اوحدی مژلف تذکرة عرفاتالعاشقین آشنا شد. معاشرت تقی اوحدی او را
برای تالیف تذکرهای الهام بخشید و از این روی او به روش تذکرة عرفاتالعاشقین» تذکرة
الهی را تالیف کرد. از ترقیمة جلد اوّل تذکرة الهی چنین برمیآید که قرار بود این تذکره
به سه جلد مشتمل باشد که احوال متقدمینء متوسطین و متاخّرین را احاطه کند. آما
موّلف نتوانسته است این تذکره را به پایان برساند و جلد دوم این تذکره ناقص ماند. در این
مقاله هدف بر آن است تا با روش توصیفی- تحلیلی به معرفی کوتاه احوال و آثار میرالهی با
بررسی انتقادی تذکرة او پرداخته شود. با بررسی تذکرة الهی این نتیجه حاصل شدء اغلب
اطلاعات تذکرة الهی جهت کمبود منابع و سپلانگاری موّلف با اشتباهات بسیاری مواجه
است. این نتیجه حاصل مقایسه اطلاعات تذکره الهی با سایر تذکرههای معتبر دیگر بود که
اشتباهات آن در این مقاله نشان داده شد.
Emadud-din Mahmud bin Amir Hujjatullah, pen name “Ilahi”, and
known as “Mir Ilahi Hamedani”, was a poet of Mughal Emperor
Jahangir (R: 1605-1627 CE) and Shah Jahan’s (R: 1627-1658) period.
Mir Ilahi was a seasoned poet and during his stay in Agra befriended
with Taqi Awhadi, author of Tazkira-i-Arafatul Ashequin. His company
inspired Mir Ilahi to author a Tazkira styled on Arafatul Ashequin. The
colophon of first volume of Tazkira-i-Ilahi indicates that Tazkira-i-Ilahi
was supposed to be comprised on three volumes, covering the accounts
of early, medieval and late medieval poets. But the author could not
accomplish this work and second volume of this book remained
incomplete. This introductory and analytical paper aims to render a brief
summary of his life along with a critical review of his works which leads
us to conclude that the scarcity of authentic references and books, and
also negligence of author has paved ways for wrong information in
several biographies. After comparing Tazkira-i-Ilahi with other authentic
Persian sources and Tazkiras, mistakes and incorrect information have
been indicated in this paper.
خلاصه ماشینی:
: Tazkira-i-Ilahi, Tazkira writing, Mir Ilahi Hamedani, Life and works, criticism and review چکيده عمادالدين محمود بن امير حجت الله ، متخلص به الهي و معروف به مير الهي همداني از شاعران دورة پادشاه جهانگير (حک : ١٠١٤-١٠٣٧ ه / ١٦٠٥-١٦٢٧ م .
از ترقيمۀ جلد اول تذکرة الهي چنين برميآيد که قرار بود اين تذکره به سه جلد مشتمل باشد که احوال متقدمين ، متوسطين و متأخرين را احاطه کند.
احوال و آثار ميرالهي عمادالدين محمود بن امير حجت الله ، متخلص به الهي(٧٠١:٢٠١٣)، در سال ٩٩٤ه /١٥٨٦ م در اسعدآباد همدان زاده شد.
اين مقاله بر آن است تا با روش توصيفي- تحليلي به بررسي احوال و آثار ميرالهي و تذکرة او در قياس با تذکره هاي معتبر بپردازد.
مقاله اي از پروفسور عبدالحق به عنوان «تذکرة الهي: ناياب اور واحد نسخه » اولين مقاله هست که در آن اطلاع جلد اول تذکرة الهي يافت ميشود (عبدالحق ، ٥٣,٦٤:٢٠٠٩) و ايشان نيز بيشتر به مقالۀ دکتر نورالسعيد اختر تکيه کرده بود.
به گفتۀ مؤلف ، نام اين کتاب «تذکرةالهي» است و در جلد اول چند بار اين موضوع را ذکر هم کرده است براي نمونه در اين عبارت ترقيمه : «تمام شد اين دفتر از تذکرة الهي که در ذکر متقدمين شعراي عليين مکان را...
به منظور ضخامت جلد کتاب ، ايشان اين تذکره را به دو دسته تقسيم کرده است : دسته اول از حرف ١٩٩ «الف تا غ » و دسته دوم از «ف تا ي».