چکیده:
مجلات کودک و نوجوان از جمله رسانه‌های جمعی تاثیرگذار بر فرایند جامعه‌پذیری هستند؛ زیرا به روش‌های گوناگون مانند انتخاب موضوعات خاص و تصویرسازی‌های هدفمند می‌توانند موجب القا، تغییر و تعدیل ارزش‌ها، رفتارها و الگوهای جنسیتی در میان کودکان شوند. مجلۀ اسامه در سوریه و مجلۀ رشد دانش‌آموز در ایران، هردو از چنین جایگاهی برخوردارند. این دو مجله با داشتن مخاطبان گسترده و نیز تولید چنددهه‌ای می‌توانند از طریق تصویر، در ساخت فضای فکری مخاطبان خود نقش بسیار پررنگی داشته باشند. پژوهش حاضر با نگاه به جایگاه برجستۀ این مجلات، در پی مقایسۀ بازنمایی جنسیت در تصاویر مجلۀ اسامه در سوریه و مجلۀ رشد دانش‌آموز در ایران است. تجزیه و تحلیل نمونه‌ها با استفاده از الگوی کرس و ون‌لیوون در خوانش نشانه‌شناسی اجتماعی صورت پذیرفته است. در این الگو، تصاویر در سه سطح معنای بازنمودی، تعاملی و ترکیبی بررسی می‌شود. نتایج تحلیل در این سه سطح نشان می‌دهد تصاویر این دو مجله کلیشه‌های رایج جنسیتی را به کودکان ارائه می‌کنند. نقش‌های «زن-مادر»، «زن-مادربزرگ» و «دختر» در جایگاه نقش‌های محوری یا فرعی در بیشتر تصاویر هردو مجله بازنمایی شده و در هیچ‌یک از آن‌ها، نقش‌های مهم اجتماعی، مانند آنچه در حقیقت این دو جامعۀ اسلامی رخ می‌دهد، نمود نیافته است. سه سطح ارائۀ تصویر نیز بر پایۀ دیدگاه کرس و ون‌لیوون به این شرح است: در سطح بازنمودی، تصویرها در این مجلات، مخاطبان را به دنیای خوب فرامی‌خوانند. حضور زنان، بیشتر در امور وابسته به درون منزل است و آنگاه که بیرون از خانه ظاهر می‌شوند، نقش‌های عادی و سنتی را پذیرفته‌اند؛ در سطح تعاملی، تصویرها فاقد تماس است و طراحان، نماهای دور و متوسط را برگزیده‌اند. حتی زاویۀ دید از روبه‌رو انتخاب شده است. در سطح ترکیبی، ارتباط میان معنای بازنمودی و تعاملی را می‌بینیم. بدین‌صورت که با بهره‌گیری از الگوی مرکز-حاشیه، نقش زنان برجسته شده است. البته جایی که مردان نیز در تصویر حضور دارند، همچنان نقش زن، کم‌رنگ و حاشیه‌ای می‌شود. این گروه از تصویرها عموما بدون قاب‌بندی است و همین امر در گشایش فضای تصویر و موفقیت در برجسته‌سازی بصری نقش زنان تاثیر مثبت داشته است.
Children's and teenager's magazines, among other mass media, have an impact on the process of socialization. Because these magazines can induce, change and modify values, behaviors, and gender role patterns among children in various ways such as by choosing specific topics and targeted illustrations. This article aims to compare the images of "Osama" magazine in Syria and" Roshd daneshamoz" magazine in Iran from the perspective of gender. The purpose of this article is to compare the representation of gender in the images of Osamah magazine in Syria and Roshd al-Mashoz magazine in Iran. The analysis of the samples was done using Kress and Van Leon's model in the reading of social semiotics, which examines the images on three levels of representational, interactive and combined meaning. The results of the analysis of these three meanings showed that the pictures of these two magazines try to present common gender stereotypes to children. The roles of "woman-mother", "woman-grandmother" and "daughter" are present as a central or secondary role in most of the images of both magazines, and in none of the images are women in important social roles such as medicine or technical, and the representation of such roles Completely forgotten. In examining the interactive meaning, it has been determined that most of the images are in the mode of presenting information and invite the viewers to their world. Far and medium views are mostly used in the representation of images. The combined meaning has caused a connection between the representational and interactive meaning, the use of the center-margin pattern, giving prominence to women and not using framing in most of the images of both magazines emphasize the role of women in them.
خلاصه ماشینی:
اين پژوهش با تمرکز بر نقش هاي زنان در دو کشور ايران و سوريه در دهه هاي اخير، تصويرپردازي دو مجلۀ أسامه و رشد دانش آموز را نقد و تحليل ميکند و با بهرهمندي از نظريۀ نشانه شناسي اجتماعي تصوير از کرس و ونليوون به اين پرسش ها پاسخ ميدهد: در مجلات أسامه و رشد دانش آموز، جنسيت چگونه بازنمايي شده است ؟ براي پاسخ به اين پرسش ، هم زمان ويژگي هاي شخصيتي و ظاهري زنان نيز در مشاغل بازنموده در اين مجلات بررسي ميشود.
تحليل تصاوير جدول ١ براساس نظريۀ نشانه شناسي تصوير کرس و ونليوون معناي بازنمودي معناي تعاملي معناي ترکيبي (الگوي بصري، چيدمان، (تماس، فاصله ، زاويۀ (ارزش اطلاعات، برجستگي، اشيا، اجزاي همراه) ديد) قاب) کنشگر: زن، دختر، کتابها و دختر در تماس با بيننده، راست -چپ ، دختر برجسته نمايي گربه ، نماي دختر متوسط نزديک ، شده، فضاي داخل اتاق.
کنش : مادر در حال بادزدن توپ با تلمبه کنشگر: مادربزرگ، دختر، کتاب ارائه دهنده، نماي افراد دور، مرکز حاشيه ، بر همۀ اجزاي تصوير فضاي داخل خانه زاويۀ روبه رو به يک اندازه تأکيد شده است ، 9 کنش : مادربزرگ و دختر در حال قاب ندارد.
14 کنش : زن در حال نگاهکردن به بيننده کنشگر: مادر، پدر، دختر و پسر ارائه دهنده، نماي افراد دور، مرکز حاشيه ، زن به دليل اندازه و فضاي بيروني نامشخص زاويۀ روبه رو موقعيت مرکزي برجسته نمايي شده کنش : مادر در حال نگاهکردن است ، قاب ندارد.
(
, 
, 
)
