چکیده:
این پژوهش به بررسی و تعیین هویت نام خلیج فارس در نقشه ها و اطلس های موجود در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و وزارت امورخارجه می پردازد. اسناد مورد مطالعه شامل 14826 نقشه و 174اطلس موجود در دو کتابخانه می باشد که از میان آنها 689 منبع در کتابخانه ملی و 161 منبع در کتابخانه امور خارجه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می دهد نام خلیج فارس در نقشه ها به زبان فارسی(3/49 درصد)، به زبان انگلیسی (2/12 درصد) و به زبان فرانسه (7/4 درصد) به کار رفته است. در اطلس ها به زبان فارسی (3/25درصد)، به انگلیسی (5/30 درصد) و به فرانسه (1/12درصد) مربوط به منطقه خاورمیانه، اروپا و آمریکا به کار رفته است. این نام در قرن 14 شمسی (15 ق)، همچنین 20 و 21 میلادی بیشترین فراوانی را داشته است. 3درصد نقشه ها و اطلس های موجود در دو کتابخانه قبل از قرن دوازدهم میلادی منتشر شده است. از مجموع 689 نقشه و اطلس با عناوین خلیج فارس درسازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، 7/74 درصد نقشه و 3/25 درصد اطلس می باشد. از مجموع 161 منبع مطالعه شده در وزارت امورخارجه با عناوین خلیج فارس، 100 درصد نقشه ها به نام های خلیخ فارس، الخلیج الفارسی، دریای بوشهر، Persian gulf، پرشین گلف + خلیج فارس، زبان فرانسه Golf persique، زبان آلمانی Persischer gulf، ایتالیایی Golfo persico و سایر نام ها بوده است. با توجه به تحقیق انجام شده این نام ها سندیت تاریخی دارند و اسامی مجعول فعلی مبنای تاریخی نداشته و درست نمی باشند.
The Persian Gulf has a history of more than four thousand years in the region and the world. The term has been used in all languages from Pythagorean up to 1958. Therefore¡ this study examines and identifies the name of Persian Gulf on maps and atlases in the National Library and Archives of IR.IRAN and Foreign Affairs Ministry Library. This study is fundamental and has used historical method. The study sample consisted of 14826 maps and 174 atlases in two libraries among them 689 items in National Library and 161 items in Foreign Affairs Ministry were investigated. Descriptive statistics is used to analyze the results. Results indicate that the name of the Persian Gulf on the Persian maps (49/3 percent)¡ English maps (12/2 percent) and French maps (4/7 percent) is used The name also is used on atlases in the Persian language (25/3 percent)¡ English (30/5 percent) and French (12/1percent) relating to the Middle East¡ Europe and America. This name has the highest frequency in 14th century (solar calendar = 15 lunar calendar) and 20 & 21A.D. 3 percent of the maps and atlases in two Libraries belong to the 12 A.D century or published before it. Among total of 689 items in the National Library and Archives Organization of the Islamic Republic of Iran 74.4% were maps¡ and 25.3%were Atlases. Among them 358 items (54.4%) were in Persian. Except 4items with Arabian Gulf on them¡ all of the other items consider the name of Persian Gulf .4 mentioned items belong to Middle east region that have used the Arabian Gulf in 1861¡1966¡1980 and 1993. One item which is published in Europe in 2003 has used the name Gulf. Among total of 161 items of Foreign Affairs Library¡ Persian Gulf is used 100 percent on them. The names that are used are: AlKhalykh Alfarsy¡ Bushehr Sea¡ Persian Gulf¡ Persian Gulf Trail Golf¡ golf persique¡ persischer gulf¡ golfo persico¡ sinus persicus etc. According to the research findings¡ the name Persian Gulf has a historical authenticity¡ and current false name has no historical root.
خلاصه ماشینی:
از مجموع ١٦١ منبع مطالعـه شده در وزارت امورخارجه با عناوين خليج فارس ، ١٠٠ درصد نقشه هـا بـه نـام هـاي خلـيخ فـارس ، الخلـيج الفارسي ، درياي بوشهر، Persian gulf، پرشين گلف + خليج فـارس ، زبـان فرانسـه Golf persique، زبـان آلماني Persischer gulf، ايتاليايي Golfo persico و ساير نام ها بوده است .
بـا توجـه بـه توضيحات فوق تحقيق حاضر در صدد است با بررسي نقشه هـا و اطلـس هـاي موجـود در کتابخانـه وزارت امور خارجه و کتابخانه ملي ايران که مربوط به دوره هاي مختلف تاريخي هستند به شناسايي هويت نام خليج فارس بپردازد.
يافته هاي پژوهش (جدول شماره ١): توزيع فراواني نوع منابع مطالعه شده به تفکيک محل نگهداري (به تصویر صفحه رجوع شود) چنانچه که در جدول شماره ١ ملاحظه مي شود، از مجموع ٦٨٩ منبع بررسي شده که در کتابخانه ملي قرار دارد، ٧٤,٧ درصد نقشه و ٢٥,٣ درصد اطلس بوده است .
جدول شماره ٣: توزيع فراواني محل انتشار منابع مورد مطالعه به تفکيک محل نگهداري (به تصویر صفحه رجوع شود) چنانچه در جدول شماره ٣ ملاحظه مي شود، محل انتشار منابع مورد بررسي قرار گرفته است که در کتابخانه ملي نگهداري مي شود؛ بيشترين مربوط به منطقه خاور ميانه ٧٠,٥ درصد، و کمترين مربوط به منطقه آفريقا ٠,٤ درصد بوده است .
از مجموع ١٣٨ اطلس مطالعه شده در کتابخانه ملي ٣٢ مورد نام خليج فارس که ٢٧ مورد آن مربوط به قرن چهاردهم و از مجموع ١٦١ نقشه مطالعه شده در وزارت امور خارجه ٤٢ مربوط به زبان انگليسي در قرن ١٩ بيشترين را دارا مي باشند.