چکیده:
کتاب‌های درسی و متون آموزشی به‌مثابه یکی از مهم‌ترین ارکان نظام آموزش، نقشی اثرگذار و کلیدی در فرایند آموزش و دست‌یافتن به اهداف هر نظام آموزشی دارند. ازاین‌رو، در تدوین و نگارش آنها باید شاخص‌ها و ویژگی‌هایی خاص را در نظر داشت تا بتوان هرچه بهتر به مقاصد مدنظر در تدوین آنها دست یافت. ویژگی‌ها و شاخص‌های متون آموزشی، این دست از کتاب‌ها را از سایر کتاب‌های علمی، تحقیقی، ترویجی و مروری یا عمومی که در جهت تبیین موضوع یا نظریه‌ای علمی نوشته می‌شوند یا مسئله‌ای عمومی و غیرعلمی را بازگو می‌کنند، متمایز می‌سازد. در ساختاری نو و قالبی جدید می‌توان انواع معیارها و شاخص‌های لازم برای تدوین کتاب‌های درسی را در شش قسم گردآوری و ارائه کرد: 1) شاخص‌های مربوط به اهداف؛ 2) شاخص‌های مربوط به روش؛ 3) شاخص‌های مربوط به محتوا؛ 4) شاخص‌های مربوط به شکل ظاهری؛ 5) شاخص‌های مربوط به ساختار؛ 6) شاخص‌های روان‌شناختی. در ذیل هریک از این اقسام شش‌گانه، شاخص‌های متعددی قرار می‌گیرد که این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین و ارائه آنها خواهد پرداخت. برای گردآوری شاخص‌های مطرح‌شده برای کتاب درسی استاندارد از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
امروزه محصولات قابل توجهي از اين پژوهش ها در اختيار ماست ؛ مانند کتاب تحليل محتواي کتـاب درسـي (حسن مرادي، ١٣٨٨)؛ کتاب نحوه نگارش و تهيه کتاب درسي دانشگاهي (لپيونکا، ١٣٨٥)؛ مقالـۀ «ويژگـيهـاي کتاب درسي» (خلخالي، ١٣٩٧)؛ مقالۀ «نکات علمي در نقد و بررسي مطالب درسي کتب مختلف » (گروه شـيمي منطقه سامان ، ١٣٩٠)؛ مقالۀ «ارزيابي کتاب هاي درسي دانشگاهي علوم انساني براساس شـاخص هـاي مطلـوب کتاب هاي درسي دانشگاهي» (يارمحمديان و همکاران ، ١٣٨٩)؛ مقالۀ «ساختار و ويژگيهاي کتاب هاي درسـي» (اماني طهراني و همکاران ، ١٣٩٥)؛ مقالۀ «دسته بندي شاخص هاي سنجش کيفيت محتـواي کتـاب هـاي درسـي دوره ابتدايي» (يزداني، ١٣٩٦)؛ مقالۀ «صد ويژگي کتاب هاي دانشگاهي کارآمد و اثربخش » (منصوريان ، ١٣٩٢)؛ مقالۀ «نقش و جايگاه کتاب هاي درسي و غيردرسي و کتابخانه هاي آموزشگاهي در نظام آموزشي ايران و جهـان : مروري بر متون » (سيدقطبي، ١٣٩٠) و برخي مقالات ديگر.
شاخص هاي مربوط به محتوا‌در‌متن درسي استاندارد محتواي آموزشي يا آنچه بايد در فرايند آموزش ، تجربه و آموخته شود، دانش سازمان يافته و اندوختـه اي از اطلاعـات مربوط به يک ماده درسي است که مجموعه اي از واقعيت ها، اصطلاحات ، قوانين ، اصول ، مفاهيم ، تعميم ها، روش هـا، پديده ها و مسائل مرتبط علمي را به صورت قابل درک براي گروه هاي خاصي از فراگيران ارائه مي دهـد تـا نيـل بـه اهداف کلان آموزش را ميسر سازد.
(
, 
, 
)
