مردم‌نگاري به‌مثابه رويكردي كيفي مقاله

«مردم‌نگاری» یک روش کیفی در حوزه‌های انسان‌شناسی و علوم انسانی با رویکرد اکتشافی است که در موضوعات فرهنگی، ارزشی، باورها، گرایش‌ها و تعلیم و تربیت جایگاه مهمی دارد. در این روش جوامع گوناگون به صورت کامل و همه‌جانبه‌ توصیف می‌شوند. این روش یک رویکرد کل‌نگرانه و کل‌گرایانه است و به مطالعه عمیق برای توصیف دقیق از موضوع مطالعه‌شده در زمینه درک واقعیت‌های اجتماعی ـ به همان شکلی که بودند ـ می‌پردازد. مشاهده موضوع مطالعه در شرایط کاملا طبیعی در این روش دیدی جامع‌نگر به محقق می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف ترکیب نتایج پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه «روش‌شناسی مردم‌نگاری در ایران» انجام شده است. این پژوهش با یک فرایند مشخص، ابتدا به پیشینه مردم‌نگاری، مکاتب و انواع مردم‌نگاری و مراحل انجام این نوع از پژوهش پرداخته است تا بتواند این روش را با وضوح بیشتری معرفی کند.

روش مردم نگاري کاربرد زيادي در پژوهش هاي کيفي و به ويژه با رويکـرد اکتشـافي دارد و در تحقيقـات حـوزه علوم رفتاري و به ويژه علوم تربيتي براي دسترسي به نظريـه هـا و ديـدگاه هـاي مناسـب بـراي حـل مسـئله بسـيار تعيين کننده است . ايـن روش شـاهد جهـش بزرگـي در کشورهايي مانند انگليس و امريکا بوده و به مثابه يکي از رويکردهاي غالب پژوهش هاي کيفي شناخته شـده و جـاي پاي خويش را تحکيم کرده است ؛ چنان که وودز (٢٠٠٥) اشاره دارد که قوم نگاري در دهه هاي آخر قـرن بيسـتم ، بـه غالب ترين رويکرد پژوهش هاي کيفـي در انگلـيس تبـديل شـده و در زمينـه هـاي گونـاگون اجتمـاعي، فرهنگـي، آموزشي،... برخي از مقالات تحت بررسي اين پژوهش عبارتند از: فضل الهي و يوسفي (١٣٩٨) در پژوهشي با عنوان «قوم نگاري آموزشي؛ مطالعه موردي مدرسه نور در کنيـا»، بـا استفاده از روش «قوم نگاري» به واکاوي يکي از مدارس ابتدايي در يکي از روستاهاي کنيا پرداخته و به قـوم نگـاري کلاس ها، معلمان و دانش آموزان اين مدرسه اشاره کرده اند. از نظر مالينووسکي (٢٠٠٥)، ضرورت يک کار قوم نگارانه عالي و مقبول اين است که پژوهشگر خود وارد ميـدان پژوهش شود و در جريان ارتباطي نزديک با موضوعات قرار گيرد؛ به تفسـير امـور بپـردازد؛ مشـاهدات دقيـق انجـام دهد؛ ديدگاه خويش را به آنها اضافه نمايد؛ به جاي آنکه به واسطه ها دل ببندد، از منابع جـانبي بـه کسـب اطلاعـات درباره موضوع مدنظر خويش بپردازد؛ و موضوعات را به صورت ژرف مطالعه کند تا بتواند تصـويري دقيـق و درسـت از جامعه در دست پژوهش خويش ارائه دهد. هدف اين پژوهش ارائه توصيفي از روش شناسي دقيق و عميق از مردم نگاري است .