چکیده:
بدون تردید سیل به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بلایای طبیعی شناخته‌شده است. تغییرات قابل‌ملاحظه بارش در زمان و مکان از یک‌سو و کمی ایستگاه‌های هواشناسی در ثبت بارش از سوی دیگر ضرورت نبین مدل‌های تخمین سیلاب را در زمان و مکان امری اجتناب‌ناپذیر می‌نماید. روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهیت مسئله و موضوع موردبررسی، از نوع توصیفی - تحلیلی است و از نوع مطالعات کاربردی با تأکید بر روش‌های کمی است، در پژوهش حاضر تغییرات منطقه‌ای سیلاب در حوضه آبخیز گرگانرود با به‌کارگیری اطلاعات ایستگاه‌های سازمان هواشناسی (سینوپتیک) با دوره آماری 30 ساله (1368 تا 1397)، کاربری اراضی، پوشش گیاهی، شاخص رطوبت توپوگرافیک، شیب، ارتفاع، لیتولوژی زمین، فاصله از رودخانه، تراکم رودخانه، فرسایش، خاک‌شناسی، رواناب، داده‌های شبیه‌سازی شده میانگین بارندگی حاصل از مدل HadCM3 در LARS-WG تحت سناریو SRA1B بین سال‌های 2011 تا 2045 برآورد شده است. پس از محاسبه فاکتور بارندگی برای ایستگاه موردنظر از طریق نرم‌افزار Excel، به‌منظور بررسی نقشه تغییرات منطقه‌ای بارندگی در محیط نرم‌افزار ArcGis و کمترین میزان خطا از روش میانیابی کریجینگ بیزی با پراکنش (Expotntial) و جهت انتخاب بهترین روش درون‌یابی از شاخص‌های آماری ریشه میانگین مربعات خطا RMS قدر مطلق خطا MAE استفاده گردید. نتایج نشان داد روش کریجینگ بیزی زمین آمار به‌عنوان بهترین روش در میان روش‌های مورداستفاده می‌تواند برای برآورد تغییرات بارندگی پایه و شبیه‌سازی شده جهت مدل‌سازی روند سیلاب در کنار پارامترهای دیگر مورد ارزیابی قرار گیرد. روش کریجینگ عام با پایین‌ترین میزان میانگین خطای برآورد (004/0) و مربع میانگین ریشه خطا 23/82 بهترین روش برای درون‌یابی در این پژوهش است. همچنین در تلفیق روش‌های تحلیل فازی با سلسله مراتبی برای تعیین میزان برآورد مورد انتظار هر دو روش دارای برآوردی بیشتر از حد انتظار بودند. یافته‌ها نشان داد که زیر حوضه نرماب در قسمت مرکزی به مقدار 800 میلی‌متر زیر حوضه‌های مادرسو، یل چشمه و قرناوه در شمال شرقی حوضه آبخیز گرگانرود به مقدار 500 الی 700 میلی‌متر و بخش‌های شمالی حوضه محمدآباد و قورچای به مقدار 300 میلی‌متر همچنین به‌طور کلی حوضه آبخیز گرگانرود با بیش‌ترین میانگین بارشی نسبت به حوضه قره‌سو را در طی دوره 30 ساله دریافت کرده است که نشان از سیلابی بودن این منطقه از شمال کشور دارد.
.floods are known as one of the most important natural disasters. In practice, floods are one of the most devastating weather disasters in the world, both in terms of casualties and financial losses. The purpose of this study is to measure and evaluate the changes in flood zones using the weighting technique in the GIS environment. The method of the present study, according to the nature of the problem and the subject under study, is descriptive-analytical and applied studies. With emphasis on quantitative methods, in the present study, changes in flood zones in Gorganrood watershed based on the use of meteorological station information (synoptic) with a 30-year statistical period (1989 to 2018), land use, vegetation, topographic moisture index Slope, altitude, land lithology, distance from river, river density, erosion, soil science, runoff, simulated precipitation data from LARS-WG model have been modeled and estimated. The general kriging method with the lowest mean estimation error (0.004) and the square root mean error of 82.23 is the best method for interpolation in this study. Also, in combining fuzzy analysis methods with hierarchy to determine the expected estimate, both methods had higher estimates than expected. Findings showed that 800 mm sub-basin of Normab basin in the central part of Maderso, Yale Cheshmeh and Qarnaveh basins in the northeast of Gorganrood watershed with the amount of 500 to 700 mm and the northern parts of Mohammadabad and Ghorchai basins with the amount of 300 mm.
خلاصه ماشینی:
روش پژوهش حاضر، با توجه به ماهيت مسئله و موضوع موردبررسي، از نوع توصيفي - تحليلي است و از نوع مطالعات کاربردي با تأکيد بر روش هاي کمي است ، در پژوهش حاضر تغييرات منطقه اي سيلاب در حوضه آبخيز گرگانرود با به کارگيري اطلاعات ايستگاه هاي سازمان هواشناسي (سينوپتيک ) با دوره آماري ٣٠ ساله (١٣٦٨ تا ١٣٩٧)، کاربري اراضي، پوشش گياهي، شاخص رطوبت توپوگرافيک ، شيب ، ارتفاع ، ليتولوژي زمين ، فاصله از رودخانه ، تراکم رودخانه ، فرسايش ، خاکشناسي ، رواناب ، داده هاي شبيه سازي شده ميانگين بارندگي حاصل از مدل HadCM٣ در LARS-WG تحت سناريو SRAB١ بين سال هاي ٢٠١١ تا ٢٠٤٥ برآورد شده است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) پژوهش حاضر، با توجه به ماهيت مسئله و موضوع موردبررسي، از نوع توصيفي - تحليلي است و از نوع مطالعات کاربردي با تأکيد بر روش هاي کمي است ، در پژوهش حاضر تغييرات منطقه اي سيلاب در حوضه آبخيز گرگانرود بر اساس به کارگيري اطلاعات ايستگاه هاي سازمان هواشناسي (سينوپتيک ) جدول (١) با دوره آماري ٣٠ ساله (١٣٦٨ تا ١٣٩٧)، کاربري اراضي، پوشش گياهي، شاخص رطوبت توپوگرافيک ، شيب ، ارتفاع ، ليتولوژي زمين ، فاصله از رودخانه ، تراکم رودخانه ، فرسايش ، خاکشناسي، رواناب ، داده هاي شبيه سازي شده ميانگين بارندگي حاصل از مدل HadCM٣ در LARS-WG تحت سناريو SRAB١ بين سال هاي ٢٠١١ تا ٢٠٤٥ برآورد شده است بر اساس روند شکل (٢).
(
, 
, 
)
