تحلیل توزیع مکانی میزان تاب آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر سیل(مطالعه موردی: شهر قائمشهر) مقاله

با توسعه شهرنشینی، شهرها به مراکز توجه تبدیل شدهاند و تقاضا برای منابع طبیعی و توجه به تاثیرات محیطی جهانی آنها افزایش یافته است. فعالیت‌های شهرسازی و برنامه ریزی شهری موجب افزایش فشار بر طبیعت و تضعیف تاب آوری آن شده است که اغلب پیامدهای مخربی برای شهرها و ساکنان آن درپی داشته است. هدف ازاین پژوهش مدل سازی میزان تاب آوری شهر در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر سیل درشرایط بحرانی می‌باشد. روش بکار رفته دراین پژوهش,بهره‌گیری از نرم افزارGIS به منظور تعیین نقاط دارای تاب آوری بیشتر و استفاده از روش‌های الگوریتم ژنتیک (GA) و هوش ازدحامی ذرات (PSO) وبرنامه نویسی آنهادرمحیط MATLAB می‌باشد,تا با‌‌ استفاده ازآن مهمترین مولفه‌های تاب‌آوری شهرو راهکارهای موثر در تقویت تاب‌آوری مشخص گردند. پژوهش حاضر طی2مرحله صورت گرفته که در مرحله اول,ابتدا با استفاده ازمدلAHP میزان تاب آوری نقاط شهری در برابر سیل تعیین گردید و پس از آن با ترکیب همه مولفه‌های ذکر شده نقشه نهایی مخاطره تهیه شد. در مرحله دوم جهت تعیین مهمترین مولفه‌های تاب‌آوری شهر این بار32 شاخص از مولفه‌های تاب آوری براساس4 معیار (کالبدی–فضایی، اقتصادی، اجتماعی، نهادی) تدوین و با استفاده از روش الگوریتم ژنتیک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت5 نقطه از شهر به ترتیب (استادیوم شهید وطنی، پارک ولیعصر، فضای سبز نساجی)، به عنوان مناطق دارای تاب‌آوری بیشتر انتخاب و اولویت‌بندی شدند. سپس به منظور تایید و مقایسه یافته‌های تحقیق توسط الگوریتم ژنتیکGAاز روش PSO بهره گرفته شد. درمرحله پایانی پیشنهادمی گرددکه افزایش میزان تاب آوری شهرقائمشهردرمرحله اول نیازمند تقویت و اصلاح ساختارهای محیط طبیعی و سپس حفظ و نگهداشت محیط ایمن است.

With the development of urbanization, cities have become the focus of attention and the demand for natural resources and attention to their global environmental impact has increased.Urban planning and urban planning activities have increased the pressure on nature and weakened its resilience, which has often had devastating consequences for cities and their inhabitants.Therefore, the purpose of this study is to model the degree of resilience of the city against natural hazards with emphasis.The method used in this study is to use GIS software to determine the most resilient points and to use the methods of genetic algorithm(GA)and particle swarm intelligence(PSO)and their programming.It is in MATLAB environment, to use it to determine the most important components of urban resilience and effective solutions to strengthen resilience.Against the flood was determined and then the final hazard map was prepared by combining all the mentioned components. In the second stage, to determine the most important components of resilience in the city, this time 32 indicators of resilience components based on 4 criteria(physical-spatial, Economic,social, institutional) and was analyzed using the method of genetic algorithm, which finally3 points of the city, respectively(Stadium Sh Hid Watani, Tlar Park, Siraj Park)were selected and prioritized as the most resilient areas. Then, in order to confirm and compare the research findings by genetic algorithm(GA)PSO method was used.In the final stage It is suggested that increasing the resilience of Ghaemshahr city in the first stage requires strengthening and modifying the structures of the natural environment and then maintaining a safe environment.

تحليل توزيع مکاني ميزان تاب آوري شهر در برابر مخاطرات طبيعي با تأکيد بر سيل (مطالعه موردي : شهر قائم شهر) حمزه بهروزي دانشجوي دکتري، گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، واحد سمنان ، دانشگاه آزاد اسلامي، سمنان ، ايران محمدرضا زند مقدم  دانشيار گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامي، سمنان ، ايران سعيد کاميابي دانشيار گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، واحد سمنان ،دانشگاه آزاد اسلامي، سمنان ، ايران تاريخ دريافت : ١٤٠١/٣/٢١ تاريخ پذيرش : ١٤٠١/٧/١٢ چکيده با توسعه شهرنشيني، شهرها به مراکز توجه تبديل شده اند و تقاضا براي منابع طبيعي و توجه به تأثيرات محيطي جهاني آن ها افزايش يافته است . مهدي مودودي و همکاران در سال ١٣٩٩ با مقاله اي تحت عنوان " تبيين تاب آوري مناطق روستايي در برابر مخاطرات طبيعي با تأکيد بر سيلاب " هدف اين پژوهش شناسايي عوامل مؤثر بر شکل گيري سيلاب و پهنه بندي خطر وقوع سيل حوضه آبريز قائن به همراه تبيين تاب آوري مناطق روستايي در مواجهه با سيلاب است . احمدزاده و امين زاده در سال ١٣٩٩ با مقاله اي تحت عنوان " ارزيابي ابعاد تاب آوري شهري با استفاده از روش ميانگين مجموع فواصل از حد بهينه (مطالعه موردي : منطقه ٩ شهرداري مشهد)" چنين بيان کرده اند که : سوانح طبيعي همواره چالشي بزرگ در دستيابي به توسعه پايدار جوامع انساني بوده است . ملکي و همکاران در سال ١٣٩٩ با مقاله اي تحت عنوان " بررسي و سنجش ميزان تاب آوري در ابعاد کالبدي و اجتماعي در برابر زلزله (مطالعه موردي شهر ايذه )" چنين بيان کرده اند که : مخاطره اي که شهرها را تهديد مي نمايد خطر وقوع زلزله است .