چکیده:
به لحاظ حساسیت موضوع حقوق محیط زیست، در دهه‌های اخیر مجامع بین‌المللی در راستای حفاظت از محیط‌زیست و تضمین توسعه پایدار، تعهدات و الزاماتی را بر دولت‌ها ونهادهای بین‌المللی بار نموده‌اند. بر این اساس اعلامیه‌ی پایانی کنفرانس سازمان ملل متحد درباره‌ی محیط زیست انسانی، با اعلام «حقوق محیط زیست سالم»، پیوندی بنیادین بین حفاظت از محیط زیست و حقوق بشر ایجاد نمود و سرآغاز تحولی جدید در حقوق بین‌المللی گردید. از آن تاریخ به بعد، حقوق محیط زیست مستمراً در اسناد بین‌المللی مختلف مورد تایید و تأکید قرار گرفته است. اسلام نیز به عنوان دینی جهانشمول، حامل مکتب زیست‌محیطی جامعی است که با اصول متعددی، معیارهای لازم را در عرصه‌ی مسائل زیست محیطی ارائه می‌دهد. از سوی دیگر، محیط زیست سالم به عنوان یکی از نعمت‌های الهی مطرح است که همگان حق دارند از نعمت‌های بزرگ الهی، که برخورداری از محیط‌زیست سالم یکی از آنهاست، بهره مند شوند و هیچ کس نباید انسان ها را از این حق خدادادی خود محروم کند؛ زیرا حقوق محیط‌زیست، به عنوان یک حق‌الناس مطرح می‌شود که حتی خداوند هم از آن گذشت نخواهد کرد. بدون تردید درباره‌ی آب، خاک، زمین، کوه. هوا، درخت، گیاه، حیوان و دیگر عناصر زیست محیطی، در آیات و روایات و سایر منابع، احکام زیادی وجود دارد که در این مقاله در حد امکان به آنها اشاره گردیده است .
In terms of the sensitivity of the issue of environmental rights, in recent decades, international assemblies have imposed obligations and requirements on governments and international institutions in order to protect the environment and ensure sustainable development. Based on this, the final declaration of the United Nations Conference on the Human Environment, by announcing the "rights of a healthy environment", established a fundamental link between environmental protection and human rights and marked the beginning of a new development in international law. Since that date, environmental rights have been continuously confirmed and emphasized in various international documents. Islam, as a universal religion, carries a comprehensive environmental school that presents the necessary standards in the field of environmental issues with several principles. On the other hand, a healthy environment is considered as one of God's blessings that everyone has the right to benefit from God's great blessings, of which having a healthy environment is one of them, and no one should deprive people of this God-given right. ; Because environmental rights are presented as a right that even God will not forgive. No doubt about water, soil, earth, mountain. Air, trees, plants, animals and other environmental elements, there are many rulings in the verses and traditions and other sources, which have been mentioned in this article as much as possible.
خلاصه ماشینی:
بند اول : تعريف حقوق محيط زيست در متون و اسناد بين المللي تعريفي از حقوق محيط زيست ارائه نشده است ، اما مواد ١٤ و ١٥، طرح سومين ميثاق بين المللي حقوق همبستگي در بيان حقوق محيط زيست مي گويد: ماده ي ١٤: «هر انسان و کليه ي انسان ها به صورت گروهي حق دارند از محيط سالم و متعادل از نظر زيست محيطي ومساعد براي توسعه اقتصادي ، اجتماعي ، فرهنگي و حقوقي برخوردار گردند» (٣١١، Lyuba٢٠١٩, ) ماده ي ١٥: «دولت هاي عضو متعهد مي گردند که شرايط طبيعي حيات را دچار تغييرات نامساعدي نمايند که به سلامت آنان و بهزيستي جمعي صدمه وارد کند، صدمه اي که براي توسعه ي جمع ضروري باشد و راهي براي اجتناب از آن وجود نداشته باشد قابل قبول محسوب مي گردد».
اين امور عبارتند از: حق دسترسي به اطلاعات زيست محيطي ، حق مشارکت در اتخاذ تصميمات زيست محيطي ، حقوق آموزش مسائل زيست محيطي و حق دسترسي به مراجع اداري و قضايي، از جمله مجازات و جبران خسارات زيست محيطي ، که به طور خلاصه به آنها اشاره مي کنيم : الف ) حق دسترسي به اطلاعات زيست محيطي در اغلب موافقت نامه هاي بين المللي محيط زيست ، بخشي از آنها در بردارنده ي الزاماتي براي دولت هاي عضو جهت دسترسي مردم به اطلاعات زيست محيطي است .
( ,Bedjau٢٠٢٠ :٣١٩) علاوه بر اسناد فوق ، در سال هاي اخير، حقوق دسترسي به اطلاعات زيست محيطي به صورت جامع در چارچوب کميسيون اقتصادي سازمان ملل متحد براي اروپا مورد بررسي قرار گرفته است که منجر به تصويب دو سند مهم يعني اصول راهبردي صوفيا مصوب ١٩٩٥ و کنوانسيون بين المللي محيط زيست مصوب ١٩٩٨ دانمارک گرديده است ، که عبارتند از: ٢.
(
, 
, 
)
