چکیده:
بندر بوشهر یکی از بندرهای قدیمی خلیج فارس، همواره در تحولات مهم سیاسی و اقتصادی ایران تأثیرگذار بوده است. در طول تاریخ معاصر، نیروهای انگلیسی در چهار مرحله به این بندر هجوم آوردند که آخرین آن مربوط به جنگ جهانی اول بود. علاوه بر این، جنگ جهانی دوم نیز که به سقوط پهلوی اول منتهی گردید، به‌صورت غیرمستقیم بر این بندر تأثیر گذاشت. پژوهش حاضر در پی آن است که به‌شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی موجود در بنیاد ایران‌شناسی بوشهر و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به این پرسش پاسخ دهد که بوشهر طی دوران حضور متفقین در چه وضعیتی به سر می‌برد و حضور نیروهای بیگانه در این شهر چه پیامدهایی با خود به همراه داشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که بحران نان، فقدان ثبات اقتصادی- سیاسی، احتکار غله، قحطی و مرگ‌ومیر فراوان در کنار رکود اقتصادی گمرک از جمله پیامدهای ناشی از جنگ جهانی دوم و سقوط رضا شاه بود که حضور متفقین در این بندر به آن دامن زد.
Abstract Bandar Bushehr is one of the oldest ports of the Persian Gulf, always impacting the Iranian political and economic developments. This port , in contemporary history , has been invaded four times by the British forces, the last one during the 1st world war. In addition, the 2nd world war which led to the ouster of Reza Shah, though not directly, had its indirect impact on the port. The present paper tries to use a descriptive – analytical method as well as archival documents in Bushehr Iranology Foundation, and the National Library and Archives of Iran , to answer the question how did Bushehr fare during the time of the Allies’ presence, and what consequences did the presence of foreign forces have ? The findings of the research show that the crisis of bread, along with economic-political instability, grains hoarding, famine, ubiquitousness of death, coupled with the economic recession of the customs were the consequences of the world war two as well as the fall of Reza Shah, conditions exacerbated by the presence of the allies.
خلاصه ماشینی:
پـژوهش حاضر در پي آن است که به شيوه توصيفي- تحليلي و با استفاده از اسناد آرشيوي موجود در بنياد ايران شناسي بوشهر و سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران به اين پرسش پاسخ دهد که بوشهر طـي دوران حضور متفقين در چه وضعيتي به سر ميبرد و حضور نيروهاي بيگانـه در ايـن شـهر چـه پيامدهايي با خود به همراه داشت ؟ يافته هاي پژوهش نشان ميدهند که بحران نـان ، فقـدان ثبـات اقتصادي- سياسي، احتکار غله ، قحطي و مرگ ومير فراوان در کنـار رکـود اقتصـادي گمـرک از جمله پيامدهاي ناشي از جنگ جهاني دوم و سقوط رضا شاه بود که حضور متفقين در اين بنـدر به آن دامن زد.
آنچه بوشهر را تبديل به بندري مهم در نگاه حاکمان و دولـت هـاي بيگانـه از جملـه انگلستان ميکرد، نقش برتر اقتصادي اين بندر و همچنين اهميـت دريـا و دريـانوردي در ايـن منطقه بود که سبب جذب حداکثري بازرگانان و مهاجران داخلي بدان ميشد، جايگاهي کـه بـا نزديک شدن به سال هاي پاياني عصر قاجار و انتقال به عصر پهلوي رو به افـول گذاشـت .
بر اساس چنـين مبنـايي، پرسـش اصـلي پـژوهش حاضر اين است که سقوط پهلوي اول چه پيامدهايي بر بندر بوشهر داشت و جنبه هـاي گونـاگون پيامد حضور متفقين در بوشهر چه بودند؟ يافته هاي پژوهش ، تأثيرات عميق سقوط دولت پهلـوي اول و حضور متفقين بر زيرساخت هاي اقتصادي و بازرگاني بوشهر نشـان مـيدهـد کـه قحطـي و کمبود غله و آذوقه در کنار مسئله نان به اين بحران ها در بوشهر دامن ميزد.
هدف اصلي متفقين از کنترل بنـدر بوشهر، تسلط بر تمامي زيرساخت هاي نظامي و اقتصادي اين بندر به منظور ياريرسـاني بيشـتر به نيروهاي شوروي بود که در حال جنگ با نيروهاي آلماني در خاک خود بودنـد.
(
, 
, 
)
