چکیده:
از دیرباز الکافی کلینی اثری معتبر نزد عالمان امامی به حساب می‌آمده است. اما در دوره حاضر برخی نویسندگان در اصالت نسخه‌های موجود از الکافی خدشه کرده‌اند. پس با توجه به جایگاه بسیار مهم الکافی، این پژوهش پاسخگوی این سؤال است که چه شواهد تاریخی اصالت الکافی را تضعیف یا تقویت می‌کند؟ بنابر نتیجۀ این پژوهش، هم‌خوانی بسیار بالای اسناد الکافی با تهذیب، گستردگی طرق روایت الکافی، توجه بالا به آن در طبقات مختلف و تناسب روایات کتب حدیثی و فهارس از کلینی با الکافی موجود از جمله دلایل اصالت نسخه الکافی است. انتقادها بر اصالت کتاب الکافی از سویی متکی به برداشت‌هایی نادرست درباره جامعیت منابع قدیم است که بر اساس آن، انتظار داشته‌اند کل الکافی در منابعی مانند تهذیب نمود یابد؛ و از سوی دیگر مبانی نادرستی که اصالت‌سنجی آثار کهن را تنها وابسته به قدمت نسخ خطی و یا اتصال طرق اجازه می‌داند. نبود نگاه تاریخی به داده‌های روایات و اسناد الکافی، اطلاعات منابع سده‌های میانی درباره الکافی و نیز چرایی تفاوت‌ها میان الکافی و برخی آثار کهن به این بدبینی‌ها دامن زده است. این پژوهش ضمن تبیین اشکال‌های مستندات ناقدان، نشان داده آنان از قرائن گسترده‌ای در اثبات اصالت الکافی و نیز از جنبه‌های اثباتی مستندات خودشان غفلت کرده، و تحلیل‌هایی اشتباه و یکسویه ارائه داده‌اند.
Al-Kafi of Kulaini has been known as an authentic book by Imami scholars for a long time. But in the current period, some have denied the authenticity of the existing versions of al-Kafi; Accordingly, considering the very important position of al-Kafi, this research answers the question, what evidence weakens or strengthens the authenticity of al-Kafi? According to the results of this article, the very high compatibility of al-Kafi isnads with Tahdhib, the abundance of al-Kafi narration documents, the high attention given to it in different classes and the similarity of the narrations of the hadith books and Fihrists from Kulaini with the existing al-Kafi are among the reasons for the authenticity of the al-Kafi version. The criticisms on the authenticity of al-Kafi are based on wrong foundations, which consider the authenticity of ancient books to be only dependent on the age of the manuscripts or the connection of the isnads. On the other hand, incorrect perceptions about the comprehensiveness of the old sources, has caused them to think that the totality of al-Kafi should be quoted in sources such as Tahdhib. This research, while explaining the Defects of critics' reasons, has shown that they have neglected extensive evidence to prove the authenticity of al-Kafi, as they have neglected the evidential aspects of their own documents, and have presented wrong analyses.
خلاصه ماشینی:
١. انگاره نادرست دربارٔە جامعيت جوامع فقهي متقدم و محدوديت رواياتشان از الکافي روح الله ملکيان از سويي بر آن است که بناي تهذيب الأحکام بر استقصاي روايات فقهي شيعه است (ملکيان ، ١٤٠١ش ، ص ١٣-١٥) و از ســوي ديگر توضــيح ميدهد که روايات بســياري از الکافي موجود در تهذيب الأحکام نيامده اســت : وي بر اســاس شــمارش چاپ دارالحديث ، تعداد روايات فروع الکافي را ١١٠١٤ دانسته ، و با جست وجو در پاورقيهاي اين چاپ در نرم افزار گفته که شيخ طوســي در تهذيب تنها ٢٤٨٧ روايت را از کليني با تصــريح بر نامش نقل کرده و ٣٠ مورد ديگر را نيز محققان دارالحديث تذکر داده اند که شيخ طوسي (٣٨٥-٤٦٠ق ) بدون تصريح به نام کليني آن ها را از الکافي برگرفته که مجموعاً حدود ٢٥٢٠ مورد ميشــود.
اگر شيخ طوسي بنا داشت اسناد همه جوامع و ديگر مصادر فقهي در اختيارش را کامل بازتاب دهد، جا داشــت براي عموم روايات کتابش چند طريق تا بخش اصــلي ســند ارائه دهد، و نيز جا داشت ادعايش را محدود به مصادر نزد خودش بکند، ولي او از جامعيت کتبش نسبت به روايات موجود در کتب و اصول و مصنفات گفته است (طوسي، الاستبصار، ج ١، ص ٢) مسلم است کتاب تهذيب همه طرق اصــول نخســتين را گرد نياورده ، بلکه بيشــتر متکي به جوامع فقهي مانند الکافي است که آن جوامع نيز جامع طرق نبوده اند.
(
, 
, 
)
