چکیده:
اسطوره به عنوان شیوه خاصی از تفسیر و ادراک آفرینش، پاسخگوی بسیاری از پرسش‌ها درباره هستی است. چه تلاش آدمی همواره بر آن بوده است تا خود و جهانی را که در آن زندگی می‌کند، بشناسد. بدین‌روی، یکی از بنیادی‌ترین کاوش‌های ذهنی بشر از دیرباز، دست یافتن به رازهای سربسته و ناگشوده آفرینش بوده است. از آنجا که اسطوره، داستان رسیدن به حقیقت و هدایتگر ما به سوی ژرف‌ترین توانمندی‌‌های دینی و معنوی و عرفان شیوه‌ای از رسیدن به حق، براساس ریاضت، پاک‌دامنی و پارسایی است، اسطوره با باورهای دینی و عرفانی پیوندی دیرینه دارد و عمده باورهای اسطوره‌ای، سرشار از مضمون‌های ژرف حکمی، اخلاقی و عرفانی است. این پژوهش بر آن است تا با توجه به جایگاه و اهمیت هستی‌شناسی در باورهای اسطوره‌ای، دینی و عرفانی، به بررسی و تحلیل داستان آفرینش در اسطوره‌های ملت‌ها، ایران باستان، شاهنامه و متون دینی و عرفانی بپردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که داستان آفرینش به شکل‌های گوناگون و شگفتی در باورهای اسطوره‌ای، دینی و عرفانی، بازتاب یافته است. یک روایت اصلی نیز درباره فرایند آفرینش نخستین انسان از خاک و دمیده شدن روح خدایی در جسم او وجود دارد که تقریباً در همه منابع یادشده مشترک است. روش انجام کار در این پژوهش، کتابخانه‌ای و مبتنی بر تطبیق، مقایسه و تحلیل است.
Myth describes the events of the early days of human life, a particular way of interpreting and perceiving the creation of the world and man, and answers many of our questions about existence. What effort has man always made to know himself and the world in which he lives. Thus, one of the most fundamental human explorations from the beginning is to reach the secret and unsolved mysteries of creation. In other words, myth is the story of reaching the truth and guiding us to the deepest religious and spiritual capabilities. From this point of view, myth is a long-standing link with religious beliefs. Most of the mythical beliefs are full of deep philosophical, moral and mystical themes. Mysticism is also a way of achieving the truth, based on austerity, chastity and piety. This study intends to study and analyze the story of creation in the myths of nations, ancient Iran, Shahnameh and religious and mystical texts, considering the position and importance of ontology in mythological, religious and mystical beliefs. The results of this research show that the story of creation is reflected in various forms and wonders in mythological, religious and mystical beliefs. There is also a major narration about the process of creation of the first man from dust and the blowing of the divine spirit in his body, which is common to almost all the mentioned sources. The method of work in this research is library and based on adaptation, comparison and analysis.
خلاصه ماشینی:
بناي اين پژوهش دست يافتن به پاسخ هايي درخور، براي پرسش هايي از اين گونه است : ـ هستيشناسي چه جايگاهي در باورهاي اسطوره اي ملت ها، ايـران باسـتان ، شـاهنامه و متون ديني و عرفاني دارد؟ ـ داستان آفرينش از آغاز تا رسيدن به متون عرفاني چـه دگرگـونيهـايي را پشـت سـر نهاده است ؟ ـ اسطورة آفرينش چه جايگاهي در شاهنامه دارد؟ ـ نقش متون عرفاني در بالندگي و کمال بسياري از باورهاي اسـطوره اي و دينـي ماننـد هستيشناسي چيست ؟ ٢ـ ١ـ پيشينۀ پژوهش با توجه به جايگاه داستان آفرينش ، در باورهاي اسطوره اي، ديني و عرفاني، آثار فراواني در اين باره پديد آمده که از آن ميان به چند مورد اشاره ميشود: مهرداد بهار در کتـاب پژوهشـي در اساطير ايران ، (١٣٩١) در سه بخش ؛ آفـرينش ، مـردم و فرجـام ، شـرح کامـل و جـامعي از چگونگي جهان خدايان ، سرآغاز هستي و آفرينش مادي و معنوي، آورده است .
بدين روي، به گفتۀ مولانا همواره با خود ميانديشد که : از کجــا آمــد‌ام آمــدنم بهــر چــه بــود؟ بـه کجـا مـيروم آخـر ننمـايي وطـنم ؟ مانده ام سخت عجب کزچه سبب ساخت مرا؟ يا چه بودست مراد وي ازين سـاختنم ؟ آنچه از عـالم علويسـت مـن آن مـيگـويم رخت بربسته بر آنـم کـه بـدانجا فکـنم (مولوي، ١٣٧١: ٣٣٧) اسطوره بياني از همين طلب معرفت است که ميتواند بنيـان هـاي اعتقـادي و باورهـاي ديني انسان هاي کهن را به خوبي نشان دهد، بر همين اساس ، نگاهي گذرا به پاره اي باورهـا دربارة آفرينش جهان و انسان در اسطوره هاي ديگر ملت ها، براي مقايسه و تطبيق با داسـتان آفرينش در منابع اوستايي، شاهنامه و متون ديني و عرفاني، بايسته مينمايد.
(
, 
, 
)
