عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت خادمیاران کتابخانه‌های آستان قدس رضوی بر اساس مدل سه شاخگی مقاله

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت خادمیاران مشغول به فعالیت در کتابخانه‌‌های وابسته به آستان قدس رضوی صورت گرفته است. روش‌‌شناسی: این پژوهش کاربردی به روش همبستگی صورت گرفت. جامعه آماری شامل 200 خادمیار مشغول به فعالیت در کتابخانه‌‌های آستان قدس رضوی است که با روش نمونه‌‌گیری تصادفی ساده و با فرمول کوکران تعداد 131 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه‌ای محقق ساخته است. روایی ابزار با نظر متخصصان علم اطلاعات و دانش‌‌شناسی و مدیران کتابخانه‌‌های دارای نیروی خادمیار صورت گرفت و هماهنگی درونی گویه‌‌های پرسشنامه با ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. یافته‌ها: یافته‌‌های پژوهش نشان داد که هر سه مؤلفه اصلی مورد مطالعه یعنی عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه‌‌ای و زیرمؤلفه‌‌های آنان در حفظ و نگهداشت خادمیاران مؤثر هستند. از دیدگاه داوطلبان، عوامل رفتاری بیش از دو عامل دیگر اهمیت دارند و از این رویکرد، عوامل ساختاری در رتبه آخر قرار می‌‌گیرند. همچنین بین مؤلفه‌‌های فرعی مربوط به هر مؤلفه اصلی و همچنین بین خود سه مؤلفه اصلی رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. نتیجه‌‌گیری: تأثیر و ارتباط تمامی عوامل سازمانی بر حفظ و نگهداشت خادمیاران، نشان می‌‌دهد که مدیران مربوطه باید دیدگاهی جامع نسبت به مسئله مدیریت نیروهای خادمیار داشته باشند تا امکان استفاده از حداکثر ظرفیت آنان در کتابخانه‌‌های آستان قدس فراهم گردد. در غیر این صورت نیرویی که می‌تواند در کاهش هزینه‌‌های مختلف سازمان مؤثر باشد، پس از مدتی از ادامه فعالیت داوطلبانه منصرف می‌‌شود.

Objective: 'Voluntary activities' domain in public libraries is a very important and expanding topic; so that many librarians are exploring new ways to use and retain volunteers. The main purpose of this study was to determine the effective factors on preservation and maintenance of volunteer working in libraries affiliated with Astan Quds Razavi. Methodology: This applied research was conducted by survey method. The statistical population includes 200 volunteers working in the libraries of Astan Quds Razavi, which with the Cochran's formula, 131 people were determined as the sample size. A simple random sampling method was used to select the sample size of the research. The data collection tool is a researcher-made questionnaire. The model used in tool design is a three-branch model that has three main components: structural factors, behavioral factors and underlying damages. The validity of the tool was done with the opinion of information science and knowledge experts and librarians with voluntaries staff and the internal coordination of the questionnaire items with Cronbach's alpha coefficient was confirmed. Findings: Research findings showed that among the sub-components related to structural factors, the sub-component of organizational structure had a higher priority and at the end was the service compensation system. Among the components of the behavioral factors, the sub-component of the motivational system had more priority for the volunteers, and then the organizational culture and the characteristics of the managers had the next priorities. From volunteers's point of view, behavioral factors are more important than the other two factors, and from this approach, structural factors are ranked last. It was also found that there is a positive and significant relationship between all sub-components related to structural factors and behavioral factors. Also, a positive and significant relationship was observed between the three investigated factors. Conclusion: The impact and relationship of all organizational factors on the maintenance of volunteers, shows that the respective managers should have a comprehensive view on the issue of management of volunteer forces to be able to use their maximum capacity in Astan Quds libraries. In the organizational structure, attention should be paid to the determination of their position and role, while removing the strict rules on the employment of volunteer's forces. The incentive system also plays an important role in attracting and keeping volunteers, which should be taken into consideration. In order to attract and retain volunteers, managers should take measures to strengthen the sense of belonging among volunteers and optimize their capacities; otherwise, the human force that can be effective in reducing the various costs of the organization will stop volunteering after some time.

نتيجه گيري: تأثير و ارتباط تمامي عوامل سازماني بر حفظ و نگهداشت خادمياران ، نشان ميدهد که مديران مربوطه بايد ديدگاهي جامع نسبت به مسئله مديريت نيروهاي خادميار داشته باشند تا امکان استفاده از حداکثر ظرفيت آنان در کتابخانه هاي آستان قدس فراهم گردد. Cho, Wong & Chiu ١٣٩٢)، انجام هاي ورزشي (کلاته سيفري ، کوزه چيان ، احساني و حسيني ، ١٣٩٣؛ اندام ، منتظري و فيضي، ١٣٩٢؛ حقدادي، شاه منصوري و خسرويزاده ، ١٣٩٦، موسوي، اکبري و نظريان ، ١٣٩٦)، بيمارستان ها و مراکز بهداشتي (فروزنده و ديگران ، ١٣٩٥) و سازمان هاي خيريه (مارگير و بيگيراد، ١٣٩٥، رمضاني بيدگلي و روحاني ، ١٣٩٧) بوده است و مراکز اطلاع رساني از اين جنبه کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است . از اين رو، نظر به اهميت مقوله حفظ و نگهداشت نيروهاي داوطلب که ميتوانند براي سازمان کتابخانه هاي آستان قدس رضوي سودمند باشند و همچنين خلاء پژوهشي موجود در اين زمينه و وجود عوامل مختلف مؤثر بر حفظ و نگهداشت داوطلبان سبب شد تا مسئله اساسي پژوهش حاضر نامشخص بودن عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت نيروهاي داوطلب در کتابخانه هاي آستان قدس رضوي باشد و در اين راستا تلاش شود تا ضمن تعيين و اولويت بندي عوامل مؤثر بر حفظ و نگهداشت داوطلبان بر اساس مدل سه شاخگي، وجود رابطه بين عوامل سه گانه اين مدل نيز مورد توجه قرار گيرد. اين يافته با پژوهش حقدادي و ديگران (١٣٩٦) داراي همخواني است ؛ چرا که آنان نيز دريافتند که بين اقدامات مديريت منابع انساني و حفظ و نگهداري داوطلبان ، ارتباط آماري معنيداري وجود دارد. Motivations and management factors of volunteer work in nonprofit organizations: a literature review. Canadian Journal of Volunteer Resources Management, 20(1), 12-13. Canadian Journal of Volunteer Resources Management, 20(1), 12-13.