چکیده:
فجایع مهندسی نظیر متروپل و پلاسکو که بعضاً ناشی از انحراف از رفتارهای استاندارد مهندسی و انواع جرایم دیگر می‌باشد، روند فزآینده‌ای به خود گرفته‌است. این مقاله بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش مصاحبه‌باز درصدد یافتن چرایی وقوع این گونه جرایم و تخلفات خاص صنف مهندسی از منظر جامعه‌شناسی‌جنایی است و بر این فرضیه استوار است که اگرچه عامل اقتصادی نقش شگرفی در وقوع جرم در دنیای مهندسی دارد، لیکن، بنیادی‌ترین علت وقوع جرم نیست. بلکه، عواملی نظیر فرآیند ناصحیح پرورش مهندسان، باور به صحت و عقلانیت رفتار مجرمانه از جانب مجرم و به ویژه پایبندی به اهداف و تلاش برای بقای گروه مهندسی از مهم‌ترین عوامل جرم‌زا در این صنعت است. تحقیق حاضر، با محوریت قرار دادن جرایم عمومی و تخلفات خاص صنف مهندسی با ضمانت اجرایی قانونی مشخص و بدون در نظر گرفتن هنجارشکنی‌های صرفاً اجتماعی، به علت‌شناسی بزه در صنعت ساخت می‌پردازد. این پژوهش، با کنکاش در نظریه‌های جامعه‌شناسی‌جنایی به نظریات اقتصاد محور، خِرَدمحور، معاشرت‌های‌ترجیحی، فشار و فنون خنثی‌سازی پرداخته و به این نتیجه رسیده است که مهندسان بزهکار، حسابگرانی متفکر و اجتماعی هستند، که در قریب‌به‌اتفاق رفتارهای بزه‌گونه خود، استدلال‌های ظاهراً عقلانی و انسان‌دوستانه دارند. همچنین، مهندسانی که خود صاحب سرمایه نیستند در موارد کثیری در قبال ارتکاب جرم درخواست هیچ منفعت یا عایده‌ای ندارند و آن را یک وظیفه خِرَدمحور می‌پندارند. نهایتاً این نتیجه حاصل شد که از میان نظریه‌های جامعه‌شناسی‌جنایی، نظریه فنون خنثی‌سازی و معاشرت‌های‌ترجیحی، مناسب‌ترین نظریه‌ها برای علت‌یابی رفتارهای مجرمانه قشر مهندسی است.
Engineering disasters, which are often caused by engineering's criminal behavior, have become an increasing trend. This article is based on a descriptive analytical method and by using an open interview method, it seeks to find the reason for the occurrence of such crimes and violations from the perspective of criminal sociology. This article is based on the hypothesis that although the economic factor plays a prominent role in the occurrence of crimes in the engineering world, it is not the most fundamental cause. Rather, factors such as the incorrect process of engineers' training, belief in the correctness and rationality of some criminal behavior and especially sticking to the goals and trying to survive the engineering group by any cost are the most important crime-causing factors in this industry. Considering the theories of criminal sociology, this article deals with economic-oriented penal calculation, differential association, pressure and neutralization technique theories. Finally, it was concluded that among the theories of criminal sociology, the neutralization techniques and differential association are the most suitable theories for finding the cause of the criminal behavior of the engineers.
خلاصه ماشینی:
وانگهي مهندسان افراد اجتماعي و خِرد محوري هستند و بايد رفتارهاي آنها را بر اساس ساير تئوريهاي جامعه شناختي مورد ارزيابي قرار داد و بسنده کردن به بعد اقتصادي در تبين شيوه هاي پيشگيري از جرم در تبيين سياست هاي کيفري جامعيت لازم را ندارد و نتيجه مطلوب را به همراه نخواهد داشت .
اين تحقيق ضمن پذيرش اين واقعيت که عامل اقتصادي بي شک از عوامل بسيار مؤثر در وقوع بزه بوده و هست ، سعي نموده جنبه هاي پنهاني که در وقوع جرايم و تخلفات انتظامي از جانب مهندسان نقش آفرين است را مورد واکاوي قرار دهد.
محمدي و ميرزائي، ١٣٩٤: ١٩٥-٢١٤)، علل اقتصادي اولين انگيزه براي بروز تخلفات و جرايم ساختماني است ، زيرا ارزش افزوده حاصل از تفاوت بين جريمه هاي شهرداري با قيمت روز بناي اضافه شده معمولاً قابل مقايسه نيست و هزينه قانون شکني کمتر از منافع آن است .
لذا مشاهده ميشود اين صنعت بعضاً وقوع جرم را طلب ميکند بدين معنا که بدون ياري جستن از رفتارهاي بزهکارانه و کار کاملاً صادقانه مهندسان را به اهداف و حقوق قانوني خود نميرساند و بايد اذعان نمود پيش فرض براي خيل عظيمي از مهندسان نيز همين است .
اگرچه اين تحقيق صرفاً از تک بعد جامعه شناسيجنايي علل وقوع جرايم مهندسي را واکاوي مينمايد، پاسخ هاي ارائه شده از منظر ساير علوم جنايي و ريشه يابي جرم قابل تحليل و بررسي است .
(
, 
, 
)
