چکیده:
باید دانست که فقه، در زندگی اجتماعی انسان تأثیرات بسیار زیادی دارد، چرا که فقه چگونه زیستن را در بر دارد. بسیار واضح است که کتاب قرآن و سنت نبوی منبع نظم‌های اجتماعی مسلمانان هستند، اما پرسش این است که فقه اجتماعی در دوره حضور اهل بیت^ چگونه بازتاب یافت؟ برای پاسخ به این موضوع، بازخوانی تاریخی فقه اجتماعی در دوره حضور اهل‌بیت^ مورد بررسی قرار گرفت و نتیجه آن گردید که احادیثی از سوی رسول الله| تهیه و در جامعه نشر یافت. در دوره‌های بعد نیز ضمن اهتمام جدی اهل بیت^ به تولید محتوا و باب‌بندی آنها در عنوان باب‌العشره یا دیگر باب‌های فقهی، به بررسی وضعیت اجتماعی جامعه توجه ویژه داشتند و به مدیریت آنها اهتمام می‌ورزیدند. به‌عبارت دیگر راهبرد آنان آگاه‌کردن مردم از فقه اجتماعی و جامعه‌پذیر‌کردن مردم بود، تا ضمن کسب معنویت در انجام اعمال، از بروز آسیب‌ها جلوگیری کنند. نتیجه این راهبردها نیز تحقق سبک زندگی خاص و آثار اجتماعی در زندگی شیعیان بود. به‌عنوان نمونه، نمادهای اجتماعی زبانی مانند حی علی خیرالعمل یا سر به مهر گذاشتن و حتی زندگی روزانه آنان تحت تأثیر از فقه گردید. روش تحقیق این نوشتار، استفاده از روش تحقیقات تاریخی و مطالعات داده بنیان است. از نوآوری‌های این پژوهش، می‌توان به بررسی تاریخی رابطه میان فقه و تأثیر آن بر زندگی اجتماعی شیعیان اشاره کرد.
Jurisprudence has a significant impact on human social life as it encompasses the principles of how to live. While the Quran and the Prophet's Sunnah serve as the foundation of Muslim social orders, the question remains as to how social jurisprudence was reflected during the presence of the Ahl al-Bayt. To address this issue, this study examines the historical review of social jurisprudence during the period of Ahl al-Bayt's presence. The findings reveal that hadiths prepared by the Messenger of God were disseminated in the community and later, Ahl al-Bayt made a serious effort to produce content and chapter them under the title of Bab al-Ashrah or other jurisprudential chapters. They also paid special attention to examining the social situation of the society and focused on socializing people, thereby making them aware of social jurisprudence. Their strategy aimed to prevent harm while acquiring spirituality in performing actions. As a result of these strategies, a unique lifestyle and social effects were realized in the life of Shiites. For instance, linguistic social symbols such as Hay Ali Khair al-Aml and even their daily lives were influenced by jurisprudence. This research employed a historical research method and data-based studies to explore the relationship between jurisprudence and its effect on the social life of Shiites. The study's contribution lies in its historical analysis of social jurisprudence during the period of the Ahl al-Bayt's presence, highlighting the impact of their strategies on the social life of Shiites. This research provides insights into the role of social jurisprudence in shaping social norms and values, which remain relevant to contemporary society.
خلاصه ماشینی:
بسیار واضح است که کتاب قرآن و سنت نبوی منبع نظم‌های اجتماعی مسلمانان هستند، اما پرسش این است که فقه اجتماعی در دوره حضور اهل بیت^ چگونه بازتاب یافت؟ برای پاسخ به این موضوع، بازخوانی تاریخی فقه اجتماعی در دوره حضور اهل‌بیت^ مورد بررسی قرار گرفت و نتیجه آن گردید که احادیثی از سوی رسول الله(صلی الله علیه و آله)تهیه و در جامعه نشر یافت.
زمان رسول الله| تصور عامیانه شاید بر این باشد که چون رسول الله(صلی الله علیه و آله)نمی‌توانست بنویسد و ممنوعیت نگارش حدیث و سیره نیز تا زمان عمر بن عبدالعزیز ادامه داشته است (ابن‌سعد، 1418ق، ص 129؛ نووی، بی‌تا، ص 129)، بنابراین آثار تولیدی در حوزه مباحث اجتماعی به سده دوم برمی‌گردد، اما باید دانست که شواهد موجود حکایت از آن دارد که آن حضرت از دو طریق به مسئله فقه اجتماعی توجه خاص داشت.
چنان‌که عبدالله بن ابی‌یَعفور حاضر نبود قربانی یهودیان مصر را بخورد و امام صادق (علیهم السلام)نیز این کار او را تأیید کرد (طوسی، 1409ق، ج2، ص 517)؛ بنابراین، آنان جهت تنظیم رفتار عبادی و شرعی، یا مستقیم از محضر امام پرسش شرعی را پرسیده یا به تهیه رساله‌ها یا استفتائات فقهی اهتمام می‌ورزیدند.
این سنت ناشی از رفتار رسول خدا(صلی الله علیه و آله)و اهل‌بیت^ بود و شیعیان نیز در استفاده از آن به‌عنوان سنت، تمسک می‌جستند (ابن‌سعد، 1418ق، ج1، ص 370)؛ چنان‌که عقیل بن ابی‌طالب، جعفر بن ابی‌طالب، عبدالله بن جعفر، عبدالله بن عباس انگشتر را در دست راست خود می‌گذاشتند (ابن‌سعد، 1418ق، ج4، ص 27؛ ابن شهرآشوب، 1379ق، ج3، ص 203).
Fihris asma' musannifi l-Shi'a (Rijal al-Najashi) (5th ed.
(
, 
, 
)
