چکیده:
محلات قدیمی و سنتی ایران با نوسازی‌های بی‌برنامه و تقلیدی و بدون توجه به توانمندسازی آنان در طرح‌های فرادست برخی کیفیات خود را از دست داده‌اند. بسیاری از این محلات از هسته‌های اولیه شکل‌گیری شهرها در طول تاریخ بوده‌اند اما امروزه به نظر می‌رسد می‌توان شاهد تنزل معیارهای کرامت انسانی در محلات و به دنبال آن بروز مشکلات در آن‌ها داد. این پژوهش با بررسی یک نمونه محله‌ی قدیمی و یک نمونه محله‌ی نوساز به‌دنبال آن است که بتواند به این پرسش‌ها پاسخ دهد که متغیرهای جغرافیایی منطقه از نظر کرامت انسانی در برنامه‌ریزی شهری چه نقشی دارند و آیا برنامه‌ریزی نوسازی محلات در تحقق حفظ و ارتقاء معیارهای این مهم نسبت محلات قدیمی در حفظ موفق باشند؟ با توجه به موضوع و هدف، این پژوهش توسعه‌ای بوده و روش تحقیق آن تطبیقی است. جهت تدوین چارچوب نظری از روش اسنادی استفاده شده است. بدین منظور، ابتدا معیارهای کرامت انسانی با استناد به آثار اندیشمندان مسلمان و غیرمسلمان تبیین می‌گردد. سپس جهت سنجش هر یک از متغیرها، تعدادی گویه و سوال تدوین شده که پرسشنامه‌ای نیمه ساخت‌یافته تشکیل می‌دهند. پس از تأیید روایی و پایایی، این پرسش‌نامه در دو محله به صورت تطبیقی سنجیده می‌شود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد؛ محله جدید حکیمیه که بر اساس الگوی ساخت و ساز معاصر نوسازی شده است به اعتلای هیچ یک از این معیارها منجر نشده است و معیارهای کرامت انسانی در محله سنتی و قدیمی خیابان ایران بیشتر از محله نوساز حکیمیه محقق شده است.
The principle of dignity is a human virtue and perfection that is rooted in human nature. The
principle of honoring the essence and existence of man as the best creature has always been
the concern of thinkers and all human beings. In addition, human dignity is considered as the
foundation stone in fundamental rights and humanitarian rights, and legal and moral charters
will be incomplete without considering it. The city and urbanization is a prominent social
process that has caused more changes in the mutual relations between humans and the
environment and with other humans. One of the main principles and elements of the Islamic
city is its social and human pillar, which in the urban planning and design of Islamic cities,
considering the place of man in the presence of God, and in the religion of Islam, it should be
considered, and cities should be a place for peace, order, and dignity. People can grow in
cities in different social, economic and cultural dimensions. Human dignity, as an important
principle rooted in the history of human life, is the backbone of human perfection. The criteria
taken from the opinions of non-Muslim thinkers with regard to the intellectual foundations in
the western view, that the purpose of development in the past was mostly the acquisition of
capital and today in its best form, human and human rights, and has paid more attention to the
aspect of life in the world and its possibilities. Some criteria and components of human
dignity are common in both Western and religious approaches. It seems that the common
criteria and components in these two approaches include "freedom", "respect", "justice and
equality", "social responsibility and service to the people", "self-confidence and self-belief",
"unity and unity". "Society" and "responsibility", which are mostly social and public, and
their impact on the social sphere of society is more than the individual and personal sphere.
Old and traditional neighborhoods of Iranian cities in the past have been living and have a
sense of belonging for their residents, but these neighborhoods with unplanned and imitation
renovations and regardless of their empowerment in the above plans, including
comprehensive urban plans, some of their qualities have lost. Many of these old and
traditional neighborhoods have been the core of the formation of cities throughout their
history, but today it seems that we can see the decline of human dignity in neighborhoods,
followed by social, economic, physical and ... Gave in them.
(
, 
, 
)
