چکیده:
توجه به منابع و مصارف آب در بخش صنایع ایران به دلیل وجود تنشهای شدید در منابع آب کشور حائز اهمیت است. به همین منظور هدف از انجام این مطالعه ارزیابی تجارت آب مجازی در بخش صنعت نفت ایران میباشد. برای این امر رهیافت فنی ـ پایه برای اندازهگیری آب مجازی مورد استفاده قرار گرفته است و تقاضای آب ویژه و تجارت آب مجازی بخش نفت ایران طی سالهای 1357تا 1398 محاسبه شده است. نتایج نشان میدهد به دلیل حجم بالای صادرات نفت، ایران صادرکننده خالص آب مجازی است. مقدار آب مصرفشده در صنعت نفت و فرآیند استخراج و تولید نفت خام در سالهای مورد بررسی به طور متوسط برابر با 594 میلیون متر مکعب در سال و مقدار آب مجازی که در پی صادرات نفت خام در این سالها از کشور خارج شده است به طور میانگین سالانه 356 میلیون متر مکعب میباشد. همچنین ارزش صادراتی آب مجازی در بخش نفت به ازای هر متر مکعب ارزشی برابر با 1838 هزار ریال دارد. لذا برای مدیریت منابع آبی کشور و بحرانهای پیشرو در این بخش، میتوان با اصلاح فرآیندهای تولید و بروزرسانی تجهیزات، تأسیسات و روشهای مورد استفاده، بهرهوری آب را بسیار بالا برد تا مصرف آب به صورت بهینه در این بخش صورت گیرد.
Attention to water resources and consumption in Iran's industrial sector is important due to the existence of severe tensions in the country's water resources. Therefore, the purpose of this study is to evaluate the virtual water trade in the oil industry of Iran. For this purpose, the technical-basic approach has been used to measure virtual water and the special water demand and virtual water trade of Iran's oil sector has been calculated from 1978 to 2019. The results show that due to the high volume of oil exports, Iran is a net exporter of virtual water. The amount of water consumed in the oil industry and the process of extraction and production of crude oil in the years under review averaged 594 million cubic meters per year and the amount of virtual water that left the country following the export of crude oil in these years averaged 356 million cubic meters per year. Also, the export value of virtual water in the oil sector has a value of 1838 thousand Rials per cubic meter. To manage the country's water resources and the leading crises in this sector of the industry, it is possible to greatly increase water efficiency in this sector by modifying production processes and updating equipment, facilities, and methods used to optimally consume water in this sector. .
خلاصه ماشینی:
براي اين امر رهيافت فني ـ پايه براي اندازه گيري آب مجازي مورد استفاده قرار گرفته اسـت و تقاضاي آب ويژه و تجارت آب مجازي بخش نفت ايران طي سال هاي ١٣٥٧تا ١٣٩٨ محاسبه شده است .
با توجه به محاسبات انجام شده و روش شناسي اين مطالعه ، طي برنامه هاي توسعه ايران ، مقدار آب مجازي بخش استخراج و توليد نفت ايران به شرح زير ميباشد: 1.
نسبت آب مجازي صادراتي به توليد در سال هاي ١٣٩٨-١٣٥٧ (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : محاسبات تحقيق ارزش ريالي آب مجازي به اين معني است که هر متر مکعب آب که طي صادرات نفت به صورت مجازي از کشور خارج ميشود، چه ميزان ارزش دارد.
ارزش ريالي صادراتي آب مجازي بخش نفت در سال هاي ١٣٩٨-١٣٥٧ (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : محاسبات تحقيق به منظور مقايسه ارزش افزوده آب مجازي صادراتي در بخش نفت ، ارزش محاسبه شده براي هر متر مکعب آب با ارزش اقتصادي آب در مصارف صنعت ايران (تهاميپور و همکاران ، ١٣٩٧) و همچنين ارزش اقتصادي آب آشاميدني خانگي (زارع پور و همکاران ، ١٣٩٠)، مقايسه گرديد.
مقايسه ميزان توليد، آب مصرفي و آب مجازي صادرات نفت خام در سناريوي سوم (رجوع شود به تصویر صفحه) منبع : محاسبات تحقيق اگر فرآيند مصرف آب کاملا بهينه شود و تقاضاي آب ويژه ٥٠ درصد کاهش پيدا کند، ميتوان سالانه به طور متوسط بيش از ٢٤٠ ميليون متر مکعب آب ذخيره کرد و از خروج بيش از ١٤٥ ميليون متر مکعب آب از کشور جلوگيري کرد و از آن در فعاليت هاي اقتصادي ديگر يا افزايش حجم برداشت از منابع نفتي استفاده نمود.
The 8th National Conference of Iran's Water Resources Management.
The 4th Iran Water Resources Management Conference, Tehran.