چکیده:
میرزا محمد اخباری (م 1232 ق) از چهرههای سرشناس جریان اخباریگری است که آرای او در مخالفت با اجتهاد کم و بیش مورد مطالعه قرار گرفته است؛ اما او آثاری در حکمت و عرفان و آرائی در فلسفه دارد که تاکنون به دید پژوهشگران نیامده است. در این مقاله با مطالعه بخشهایی از یکی از این دست آثار او با عنوان مجالی المجالی، برخی آرای فلسفی او را از نظر خواهیم گذراند. مجالی المجالی شرحی است بر رساله دیگری از میرزامحمد به نام مجالی الانوار که آن را در سال ۱۲۲۲ق. به ملا علی نوری )م ۱۲۴۶ق.( عرضه کرد و او ملاحظاتی انتقادی درباره محتوای رساله بر حواشی آن نگاشت. میرزا محمد در پاسخ به این انتقادها و شرح گفتار خود، رسالهای با نام مجالی المجالی نوشت. در این مقاله آرای میرزا محمد و انتقادات ملا علی نوری به نظرات میرزا درباره مادی بودن عالم مثال، مقوله بودن حرکت و رای او در باب اصالت وجود و ماهیت گزارش شده است. این آرای میرزا محمد با اصطلاحات و آرای رایج نزد فلاسفه تفاوتها و تضادهایی دارد. میرزا محمد اخباری از میان فیلسوفان پیش از خود، آشکار تحت تاثیر میرداماد است.
Mirza Mohammad Akhbari (1232
A.H.) is one of the famous figures of Scriptualist,
whose opinions against Ijtihad have been
more or less studied, but he has works in wisdom
and mysticism and opinions in philosophy
that have not been reviewed by researchers.
In this article, by studying parts of one of his
works entitled Majali al-Majali, we will review
some of his philosophical opinions. Majali
Majali is a commentary on another treatise by
Mirza Muhammad named Majali Al-Anwar,
which was written in 1222 AH. He presented it
to Mulla Ali Nuri (1246 AH) and he wrote critical
remarks about the content of the treatise on
its margins. In response to these criticisms and
the description of his opinions, Mirza Mohammad
wrote a treatise called Majali al-Majali. In
this paper, Mirza Mohammad›s opinions and
Mulla Ali Nuri›s criticisms of Mirza›s opinions
about the materiality of the Mithal world,
the categorization of motion, and his opinion
about the originality of existence and nature
are reported. These opinions of Mirza Muhammad
have differences and contradictions with
common terms and opinions among philosophers
before him. Mirza Mohammad Akhbari
is clearly influenced by Mirdamad.