چکیده:
حجیت خبر واحد در تفسیر، همواره در میان دانشمندان علوم قرآنی مطرح بوده است. با توجه به هماهنگی نظر مفسران در مورد حجیت روایات آحاد محفوف به قرائن قطعی، اختلاف بین دانشمندان در مورد روایات آحاد معتبر ظنی جاری است. این نوشتار با روش توصیفی-تطبیقی، درصدد پاسخ به این سؤال است که دیدگاه آیتالله جوادی آملی و آیتالله معرفت، در مورد حجیت استفاده از روایات آحاد در تفسیر چگونه است؟ با بررسی منابع، مشخص شد که طبق نظر آیتالله جوادی آملی؛ در تفسیر احکام عملی علاوه بر قطع و یقین، مظنه خاص هم رهگشاست؛ بنابراین کلام معصوم حتی بهصورت خبر واحد و بدون قراین قطعآور در مسائل عملی و فرعی حجت است، اما در بخش معارف اعتقادی ظن و گمان اعتبار ندارد و باید به قطع دستیافت. در دیدگاه آیتالله معرفت؛ اعتبار خبر واحد ثقه، فقط مخصوص فقه و احکام شرعی نیست و اعتبار عام دارد و در تفسیر قرآن و سایر موارد حجیت دارد.
خلاصه ماشینی:
این نوشتار با روش توصیفی-تطبیقی، درصدد پاسخ به این سؤال است که دیدگاه آیتالله جوادی آملی و آیتالله معرفت، در مورد حجيت استفاده از روایات آحاد در تفسیر چگونه است؟ با بررسی منابع، مشخص شد که طبق نظر آیتالله جوادی آملی؛ در تفسير احکام عملی علاوه بر قطع و یقین، مظنه خاص هم رهگشاست؛ بنابراین کلام معصوم حتی بهصورت خبر واحد و بدون قراین قطعآور در مسائل عملی و فرعی حجت است، اما در بخش معارف اعتقادی ظن و گمان اعتبار ندارد و باید به قطع دستیافت.
همچنين سنت پيامبر و ائمه (ع) به معناي گفتار معصوم و يا کردار و تقرير ايشان امري مسلم و پذيرفته شده است (امامي، 1398: 276-251)؛ اما در مورد حجيت خبر واحد در تفسير و اينکه آيا خبر واحد غير محفوف به قرائن قطعي در تفسير قرآن ميتواند حاکي از گفتار معصوم باشد يا نه، در بين دانشمندان اختلافنظر وجود دارد.
در علم اصول اين بحث مطرح ميشود که آيا خبر واحد بدون قرينه قطعي حجت است يا نه زيرا خبر واحد همراه با قرينه قطعي در باب قطع واقع شده و حجت است، اما خبر واحدي که با قطع همراه نبوده و جنبه اماريت داشته باشد افاده ظن ميکند و ظن به خودي خود حجيت ندارد و براي حجيت آن دليل قطعي لازم است.