چکیده:
در برخی از کشورها از جمله ایران نظام آموزشی و برنامه درسی متمرکز است. طی سالیان اخیر تمرکززدایی در نظام آموزشی ایران نیز مانند سایر کشورها مورد توجه مسئولان و برنامهریزان قرار گرفته است و تمایل زیادی به سمت عدم تمرکز ایجاد شده است. در پژوهش حاضر به واکاوی دلایل، فرصتها و چالشهای تمرکززدایی در برنامه درسی پرداخته شد. با توجه به ماهیت پژوهش از روش کیفی از نوع پدیدارشناسی استفاده شد. جامعه آماری پژوهش کلیه کارشناسان برنامه ریزی درسی بود. نمونهگیری هدفمند از نوع معیار استفاده شد، که با مصاحبه عمیق 7 کارشناس صاحبنظر در حوزه برنامه ریزی درسی، دادههای اخذشده به اشباع رسید. دادههای حاصل از ادراک و تجارب زیسته کارشناسان به روش تحلیل کلایزی در سه سطح کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد بررسی قرار گرفتند و از نرمافزار مکس کیودا 11 بهعنوان ابزار تحلیل دادهها استفاده شد. یافتههای حاصل از پژوهش که حاصل ادراک و تجارب زیسته کارشناسان برنامه ریزی درسی در حوزه تمرکززدایی بود در 3 مضمون اصلی"دلایل و ضرورتهای تمرکز زدایی"، "فرصتها و پیامدهای تمرکززدایی"، "چالشها و مشکلات تمرکززدایی" دستهبندی شد. تجارب کارشناسان نشان میدهد تمرکز زدایی در نظام آموزشی به دلیل نارکارآمدی سیستم متمرکز بسیار ضروری است اما در این میان اقدامات ستادی در راستای امر تمرکز زدایی بسیار سریع است و موجب آسیب بیشتر میشود و همچنین جهت تمرکز زدایی هنوز نیروی انسانی آموزش و پرورش صلاحیت کافی ندارند و میبایست زیرساختهای سیستمی و تغییر باورها در این حوزه صورت گیرد.
Background and Objectives: In some countries, including Iran, the education system and curriculum are centralized. In recent years, decentralization in Iran's educational system has been the focus of officials and planners, as in other countries, and there has been a great tendency towards decentralization. During the recent years, decentralization in the education system of Iran, like other countries, has been the focus of the officials. In the current research, the reasons, opportunities and challenges of decentralization in the curriculum were analyzed.
Methods: According to the nature of the research, qualitative method of phenomenological type was used. The statistical population of the research was all curriculum planning experts. Purposive sampling of the criterion type was used, and with the in-depth interview of 7 experts in the field of curriculum planning, the obtained data was saturated. The data obtained from the perception and lived experiences of the experts were analyzed using the Colizzi analysis method at three levels of open, central, and selective coding, and MAXQDA11 software was used as a data analysis tool.
Findings: The findings of the research, which were the result of the perception and lived experiences of curriculum planning experts in the field of decentralization, were categorized into 3 main themes: "Reasons and Necessities of Decentralization", "Opportunities and Consequences of Decentralization", "Challenges and Problems of Decentralization.
Conclusion: The experiences of experts show that decentralization in the education system is very necessary due to the inefficiency of the centralized system, but in the meantime, the actions of the headquarters in the direction of decentralization are very sudden and cause more damage, Also, in order to decentralize, the human resources of education and training are still not qualified, and system infrastructures and change of beliefs should be done in this area. :
خلاصه ماشینی:
مضامين اصلي و فرعي استخراجي از داده ها کد انتخابي کدمحوري کدهاي باز تناسب نداشتن سياستگذاريها و برنامه ريزيهاي وزارت با نياز مدارس - ناکارآمدي برنامه درسي ناکارآمدي برنامه هاي متمرکز وزارت -حجم بالاي کار و فعاليت در ستاد- سليقه اي عمل کردن در تبيين برنامه ها و متمرکز اجراي آن در مناطق -عدم پوشش مناسب نيازهاي آموزشي و پرورشي همکاران در مدرسه استفاده از نظرات و مشارکت همکاران در مدارس - استفاده از نيروي انساني توانمند جوان - دلايل و حضور نيروي انساني تفويض اختيارات به نيروهاي مدارس و مناطق – عدم توجه به پتانسيل و ظرفيت انساني و ضرورت شايسته در مناطق غيرانساني مناطق - نظرات کارآمد و اثرگذار همکاران در مناطق حفظ و انتقال فرهنگ و وجود تفاوت فرهنگي در ايران -داشتن اقوام مختلف –تفاوت در آداب و رسوم مردم - توجه و ميراث فرهنگي جلوگيري از نابودي ميراث گذشتگان در شهرستان ها و استان ها گذشتگان در بوم ريسک پذيري پايين معلمان - برداشت اشتباه معلم از تمرکز زدايي- عدم توانمندي در طراحي نبود نيروي انساني با برنامه درسي- عدم بکارگيري نيروي انساني متخصص متناسب با نيازهاي واقعي دانش آموزان - صلاحيت و خبره نبود خودباوري در معلمان - عدم باور به توانايي نيروهاي مناطق - آماده نبودن برخي از نيروهاي آموزشي به لحاظ ذهني در راستاي تمرکززدايي –عدم آموزش نيروهاي متخصص تغيير نقش عناصر تغيير نقش دانش آموزان از گيرنده به طراح برنامه درسي- تغيير نقش معلم از مجري به دستيار، برنامه درسي مشاور و طراح برنامه درسي- ندادن فرصت به دانش آموزان براي طراحي برنامه درسي نبود حمايت هاي مديريتي، ملي و انگيزشي-عدم وجود زمان و ساعت آموزشي براي برنامه هاي چالش ها و نبود حمايت و پشتيباني درسي بوم - فرسودگي مدير مدرسه - عدم همکاري سايردستگاه هاي منطقه و توجيه آنها- نبود مشکلات اعتبارات - عدم وجود تجهيزات و امکانات عدم پذيرش طيف هاي وجود نگاه هاي سياسي – عدم پذيرش اين نوع آموزش و پرورش از سوي افکار يا طيف هاي سياسي، مذهبي سياسي، مذهبي و اجتماعي واجتماعي عدم اجراي سلسله مراتبي(از وزارت به مدرسه )- تفويض يک دفعه اي وزارت به مدرسه - کمبود بي تدبيري ستاد در راهکارهاي ارزيابانه و بازخوردهاي مناسب - نبود اعتماد بر اقتدار، برنامه ريزيها و فعاليت ها اجرا برنامه هاي متمرکز مناطق نوآوريهاي آموزشي و ايجاد مسيرهاي تازه و نو در تعليم و تربيت - افزايش خلاقيت - زايش برنامه هاي جديد از افکار پرورشي معلم توجه به فرهنگ و توجه به ميراث گذشتگان - توجه به لباس ، آداب و رسوم ، لهجه ، گويش و غذاهاي محلي - ميراث فرهنگي بوم يادگيري ميراث گذشتگان -آموزش متناسب با لهجه و گويش محلي استفاده از والدين درطراحي برنامه درسي- استفاده از پتانسيل و ظرفيت والدين در برنامه هاي استفاده از شرکاي مدرسه - استفاده از خردجمعي- ايجاد فرصت مطالعاتي براي معلمان ، دانشجويان و...