چکیده:
هدف این پژوهش، تدوین الگوی نظری «مقابله با تنیدگی براساس منابع اسلامی» و اعتبارسنجی آن است. برای دستیابی به این هدف، در آغاز به منابع دست اول اسلامی، از جمله قرآن کریم (به صورت بررسی تمام متن)، نهج البلاغه، میزان الحکمه، تفسیرهای مرتبط و برخی منابع دست دوم مراجعه شد. مفاهیم مرتبط با مقابله با تنیدگی به روش «داده بنیاد» استخراج گردید و بر پایه آن مولفه های اولیه الگو تدوین شد. سپس به منظور اعتباریابی الگو، مولفه ها در اختیار نه کارشناس اسلامی و همچنین صاحب نظر در روان شناسی برای اظهارنظر درباره مطابقت مولفه ها و نحوه ارتباط آنها با مستندات قرار گرفت. یافته های کمی نشان داد میزان شاخص CVI در دامنه 88/0 تا 1 و میزان شاخص CVR در دامنه 78/0 تا 1 قرار دارد. با توجه به مقدار به دست آمده برای این دو شاخص، معلوم شد الگوی پیشنهادی برای مقابله با تنیدگی براساس منابع اسلامی، از روایی محتوایی مناسبی برخوردار است. بنابراین ساختار مولفه ای و فرایندی آن تایید گردید. در نهایت، چهار مقوله شامل شرایط زمینه ای (پذیرش مبانی خداشناختی، هستی شناختی و انسان شناختی اسلام)، عوامل علی (اصلاح اسناد و شناخت ویژگی های دنیا و آخرت)، راهبردها (راهبردهای استحکام بخشی درونی، راهبردهای ایجاد تغییر در عامل تنش زا)، و پیامد ها (معنادهی درست به حوادث تنش زا، کاستن از تنش ها) استخراج شد و نحوه هریک از مولفه ها به شکل فرایندی تبیین گردید و بر پایه آن الگوی «مقابله با تنیدگی براساس منابع اسلامی» به شکل نموداری ترسیم شد.
The purpose of this research is to compile a theoretical model of "combating violence based on Islamic sources" and verifying its validity. In order to achieve this goal, first-hand Islamic sources were referred to, including the Holy Quran (in the form of an examination of the entire text), Nahj al-Balagha, Mizan al-Hikma, related commentaries and some second-hand sources. Concepts related to coping with tension were extracted using the "data base" method and based on that, the primary components of the model were compiled. Quantitative findings showed that the CVI index ranged from 0.88 to 1 and the CVR index ranged from 0.78 to 1. According to the value obtained for these two indicators, it was found that the proposed model for dealing with tension based on Islamic sources has a suitable content validity. Therefore, its component structure and process were approved. Finally, four categories include background conditions (acceptance of the theological, ontological and anthropological foundations of Islam), causal factors (correction of documents and recognition of the features of this world and the hereafter), strategies (internal strengthening strategies, strategies for creating changes in the tension-causing factor), and consequences (giving the correct meaning to stressful events, reducing tensions) were extracted and the manner of each of the components was explained in the form of a process, and based on that, the pattern of "combating tension based on Islamic sources" was drawn in the form of a diagram.
خلاصه ماشینی:
در نهايت، چهار مقوله شامل شرايط زمينهاي (پذيرش مباني خداشناختي، هستيشناختي و انسانشناختي اسلام)، عوامل علّي (اصلاح اسناد و شناخت ويژگيهاي دنيا و آخرت)، راهبردها (راهبردهاي استحکامبخشي دروني، راهبردهاي ايجاد تغيير در عامل تنشزا)، و پيامدها (معنادهي درست به حوادث تنشزا، کاستن از تنشها) استخراج شد و نحوه هريک از مؤلفهها به شکل فرايندي تبيين گردید و بر پايه آن الگوي «مقابله با تنيدگي براساس منابع اسلامي» به شکل نموداري ترسيم شد.
وقتي به دنبال شناخت حوادث و اتفاقات پيرامون خود هستيم، بحث از منشأ آنها يکي از بحثهاي محوري است؛ يعنى تعيين اينکه منشأ امور چه كسى است و چه كسى هدايت و برنامهريزى كارها را در دست دارد؟ قرآن کريم نگاه انسان را متوجه پروردگار متعال ميکند و ميفرمايد: ـ «آنان كه گفتند: بهراستي پروردگار ما خداى يكتاست و بر اين ايمان پايدار ماندند، فرشتگان رحمت بر آنها نازل شوند و مژده دهند كه ديگر هيچ ترسي (از وقايع آينده) و حزن و اندوهى (از گذشته خود) نداشته باشيد و شما را به همان بهشتى كه (انبيا) وعده دادند، بشارت باد!» (فصلت: 30) ـ «هيچ رنج و مصيبتى (به شما) نرسد، مگر به فرمان خدا، و هركه به خدا ايمان آورد خدا دلش را (به مقام عالى رضا و تسليم) هدايت كند و خدا به همه امور عالم داناست» (تغابن: 1).