بررسی تطبیقی مبانی اخلاق و اسلام در شاهنامه مقاله

پژوهشنامه اورمزد پاییز 1397 - شماره 44 (‎19 صفحه - از 253 تا 271 )

کلیدواژه ها: اخلاق اسلام ادبیات تطبیقی شاهنامه اسلام گرایی اخلاق مداری فردوسی شاهی دین زبان عدل اندرز

چکیده:

بدون شک فردوسی بزرگترین شاعرحماسه سرای ایران و یکی ازبهترین سخن سرایان زبان فارسی است. اثر استوار حکیم توس شاید تا کنون تنها به عنوان اثری حماسی و مجموعه‌ای از داستان‌های اساطیری و تاریخی مورد توجه قرارگرفته درحالی که بخش اخلاق محور و تعلیمی آن نیز قابل توجه است. شاهنامه درحالی ازمضامین بسیار پر معنی و افکار بلند و اندرزهای سودمند به طور هنرمندانه‌ای مالامال گشته که فردوسی در بیان آنها به خاطر موضوع اثرکه عمدتا تاریخ حماسی ایران است بسیار محدود بوده است.با این حال فردوسی ضمن حفظ اصالت داستانها اثر خود را به شکل حماسه‌ای عقلایی و اخلاقی درآورده است. سعی ما در این مقاله بر آن است که با بیان مصداق هایی هرچند مختصر به اخلاق و اسلام گرایی در شاهنامه اشاره کنیم. اخلاق ودین که از تمدن بشر سرچشمه می‌گیرد در داستان‌های اساطیری که حکیم توس به آنان پرداخته ؛ برخاسته از تمدنی کهن در ایران زمین است. امروزه بسیاری از ملت ‌ها در پی بیان تمدن خویش با بیان افسانه هستند. در ایران زمین به خصوص بعد از اسلام اخلاق مداری ارزش تلقی می‌شد و شاهنامه نیز از آن مستثنی نبوده است.

خلاصه ماشینی:

داستان قیام کاوه آهنگر، در شاهنامه، بهترین نمونه‏ای است علیه ظلم و ستم، قیام کاوه نمونه قیام مردم مظلوم و ستمدیده است، قیام مردم ستم کشیده و دل سوخته است علیه مظالم ضحاک، ضحاکی که نمونه انسانهای نابکار و ستمگر است، ضحاکی که برای تسکین مارها که در واقع نفس اژدها خوی او هستند، باید پیوسته دست خود را به گناه بیالاید، ضحاکی که حکومت وحشت و هراس به وجود آورده، ضحاکی که استشهاد و محضر درست کرده تا بگویند که دارای حسن سابقه است: یکی محضر اکنون بباید نبشت, , که جز تخم نیکی سپهبد نکشت نگوید سخن جز همه راستی, , نخواهد به داد اندرون کاستی (شاهنامه 45/1) محضر و استشهاد او را نیز همه مردم تصدیق کردند: ز بیم سپهبد همه راستان, , بدان کار گشتند همه همداستان در آن محضر اژدها ناگزیر, , گواهی نبشتند برنا و پیر (شاهنامه 45/19) ولی کاوه داد خواه به ضحاک می‏گوید: اگر داد و دادن بود کار تو, , بیفزاید‌ای شاه مقدار تو - این ابیات از شاهنامه فردوسی که در زمینه دادگری آورده شده است، این آیاتی از قرآن را به یاد می‌آورد؛ همچون آیه:«یا ایها الذین آمنوا کونوا قوامین للّه شهداء بالقسط و لا یجرمنکم شنئان قوم علی ان لا تعدلوا اعدلوها هو اقرب للتقوی...

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود