چکیده:
نفوذ گسترده هوش مصنوعی در ابعاد مختلف حیات انسان نگرانی‌های عمده‌ای به لحاظ میزان پایبندی این فناوری به استانداردهای اخلاقی در پی دارد. ازاین‌رو هدف پژوهش حاضر شناسایی مفاهیم کلیدی اخلاق برای استفاده از هوش مصنوعی در فناوریهای دیجیتال و نسبت آن با اخلاق شکوفایی است. در این پژوهش از مرور نظام‌مند ادبیات به‌عنوان روش‌شناسی پژوهش و از روش سه‌مرحله‌ای مستاک و دیگران، به‌عنوان روش تحقیق استفاده شده است. پس از پنج مرحله غربالگری در دو پایگاه داده «اِسکوپوس» و «وِب آو سایِنس» 38 مقاله از 25 مجله تجزیه‌وتحلیل شدند. از فرا‌ترکیب‌کیفی آنها دو مفهوم مرکزی تحت عنوان «الگوهای اصلی فناوریهای دیجیتال» و «لایه‌های هستی‌شناختی فناوریهای دیجیتال» شناسایی شدند. 16 مفهوم اخلاق دیجیتال مرتبط با الگوهای اصلی و لایه‌های هستی‌شناختی فناوریهای دیجیتال نیز از تقاطع ماتریسی مفاهیم مرکزی در مقالات استخراج شدند. سپس یک نقشه مفهومی برای تفسیر یافته‌ها، طبقه‌بندی مفاهیم اخلاقی شناسایی و ذیل الگوها و لایه‌های هستی‌شناختی، تناظر آنها با اصول موضوعه اخلاق هوش مصنوعی و میزان اهمیت آنها در مقاله‌‌ها تنظیم شد. درنهایت نیز نسبت مفاهیم اخلاقی شناسایی شده با اخلاق شکوفایی در ادبیات موجود بررسی شد.
The widespread influence of artificial intelligence in various aspects of human life raises major concerns in terms of the degree to which this technology adheres to ethical standards. Therefore, the aim of this study is to identify the key concepts of ethics for the use of artificial intelligence in digital technologies and its relationship with flourishing ethics. In this research, a systematic review of the literature has been used as a research methodology and the three-stage method of Mustak et al. has been used as a research method. After five stages of screening in the two databases "Scopus" and "Web of Science", 38 articles from 25 journals were analyzed. From their meta-qualitative synthesis, two central concepts under the title of “main patterns of digital technologies” and “ontological layers of digital technologies” were identified. 16 concepts of digital ethics related to the main patterns and ontological layers of digital technologies were also extracted from the intersection of the matrix of central concepts in the articles. Then, a conceptual map was prepared to interpret the findings, classify the identified ethical concepts under ontological patterns and layers, their correspondence with the principles of artificial intelligence ethics and their importance in the articles. Finally, the ratio of identified ethical concepts with flourishing ethics in the existing literature was investigated.
خلاصه ماشینی:
آيا خروجي دستورالعمل هاي زيبـا، براي زيبا کردن زندگي انسان و ارتقاء سطح رفاه او مفيـد و کارآمـد اسـت يـا اينکـه برعکس ، به ضررش تمام ميشود؟ پايبندي طراحان دستورالعمل ها و توسعه دهندگان هوش مصنوعي به ارزش هاي اخلاقي موجب شـکل گيـري هـوش مصـنوعي اخلاقـي ميشود که به هنگام به کارگيري در فناوريهاي ديجيتال ، مسير شـکوفايي انسـان را فراهم ميآورد؛ زيرا آنچه که به تعبير استال ١ (٢٠٢١) اساس اخلاق هوش مصـنوعي را تشکيل ميدهد، «اخلاق شکوفايي» است که با هدف «شکوفايي انسان » سـعي در ارتقاء قابليت هاي انساني اعم از سلامت جسـماني، تخيـل ، تفکـر، حـواس پـنج گانـه ، احساسات ، کنترل بر محيط اطراف ، ارتباط با ساير گونه هاي حيات طبيعي و در يـک کــلام «زنــدگي» دارد (٧٩ .
et al &Morley ) اصول هوش مصنوعي بايد به «چه » و «چگونگي» اجرا ترجمه شوند تا علاوه بر تنوع فناوريهاي ديجيتـال ، تأثير اخلاقي و پيامدهاي آن مورد ارزيـابي قـرار گيـرد؛ لـذا ايـن پـژوهش بـا هـدف شناسايي مفاهيم کليدي اخلاق بـراي اسـتفاده از هـوش مصـنوعي در فنـاوريهـاي ديجيتال و نسبت آن با اخلاق شکوفايي براساس مطالعات انجام گرفته در اين حـوزه تنظيم شده است .
بـدين ترتيـب ، پژوهش حاضر به دنبال پاسخگويي به دو پرسش اصلي و همچنين دو پرسـش فرعـي ذيل پرسش شماره ١ است : ١- مفاهيم کليدي اخلاقي براي استفاده از هوش مصنوعي در فناوريهاي ديجيتال چيست ؟ ايـن مفـاهيم اخلاقـي ذيـل کـدام الگوهـاي اصـلي از فنـاوريهـاي ديجيتـال طبقه بندي ميشوند؟ کدام لايه هاي هستيشناختي از فناوريهاي ديجيتال بـر ايـن مفـاهيم اخلاقـي سايه افکنده اند؟ ٢- مفاهيم اخلاقي شناسايي شده بر اساس پرسش شماره ١ چه نسـبتي بـا اخـلاق شکوفايي دارند؟ ٢.
, 2021; Kankanhalli; Charalabidis & Mellouli, 2019; Nishant; Kennedy & Corbett, 2020; Sarker; Wu; Cao; .
(
, 
, 
)
