چکیده:
هدف: سلامت معنوی که اخیرا به عنوان بعد چهارم سلامت در ارائه خدمات بهداشتی ـ درمانی مورد توجه قرار گرفته است. سلامت معنوی براساس زمینه های فرهنگی و مذهبی هر جامعه ای تبیین می شود. تببین این موضوع براساس متون اسلامی نیز امری لازم است. این مطالعه شاخصهای سلامت معنوی را براساس سخنان امام رضا (ع) مورد بررسی قرار داده است. روش بررسی: این تحقیق با تابعیت از روش اسنادی انجام شده است. به همین دلیل در این مطالعه به گرداوری اطلاعات سخنان ارزشمند امام رضا (علیه السلام) در خصوص 5 محور سلامت معنوی بیان شده در مطالعه خراشادی زاده و همکاران (1394) و ارجاعات تجربی سلامت معنوی توجه شده است. لذا در این مطالعه از متون دست اول و معتبر استفاده شده است. بدین معنی که با جستجو در پایگاههای اطلاعاتی و براساس مطالعه خراشادی زاده و همکاران (1393)، با استفاده از کلیدواژه های امام رضا (علیه السلام)، سخنان، روایات به بازیابی سخنان امام رضا (علیه السلام) پرداخته و مستندسازی شد.یافته ها: امام رضا (ع) ضمن توجه به اثر متقابل جسم و روح بر یکدیگر، بیانات ویژه ای داشته که در 5 محور خالق گرایی عاشقانه (ایمان، توکل به خدا، خشنودی و رضایت به مقدرات الهی، تسلیم در برابر دستورهای الهی، داشتن روح تعبد)، عقلانیت دینی (برخورداری از سلامت عقل، داشتن بصیرت و روشن بینی)، تعادل روانی (داشتن آرامش روانی)، وظیفه گرایی (انجام وظایف و تکالیف، بهبود روابط اجتماعی، توجه به حیات طیبه) و آخرت نگری ( انجام دادن واجبات، دوری از محرمات، انجام حسنات) قابل ارزیابی است. نتیجه گیری: سلامت معنوی در کلام امام رضا (ع) تفاوتهای اساسی با سلامت معنوی براساس دیگر فرهنگها دارد. لذا جامعه علوم پزشکی براساس کلام رضوی، برای دستیابی به سلامت جسمی بیماران ضروری است تا به اثر متقابل جسم و روح توجه داشته و به ارجاعات تجربی سلامت معنوی برای ارتقا و ارزیابی سلامت معنوی توجه داشته باشند.
Objective: Recently, spiritual health is the fourth health domain. Spiritual health is based on cultural and religious context. It is necessary to exploring this concept based on Islamic literature. This study was conducted to explore empirical referent of spiritual health based on Imam Reza's speech.Methods: A descriptive study based on literature review was conducted. Thus, based on Khorashadizadeh & et al (2016), this study was retrieved Imam Reza' speech in religious literatures. First hand and valid religious literatures retrieved by searching database and religious software using Imam Reza, speeches, love to creator, Duty- based life, religious rationality, psychological balance, afterlife. Results: Imam Reza has focused on interaction between body and soul and has special statement in 5 domains: love to creator (faith, trust in God, satisfaction ordained of God, submission to divine instructions, having the spirit of devotion), religious rationality (the enjoyment of sanity, having a vision and clairvoyance), mental (psychological comfort of having), task-oriented (tasks and assignments, improving social relationships, according to the pure life) and focused on the hereafter (doing obligations, prohibitions to avoid, doing good deeds) to evaluate spiritual health. Conclusion: Spiritual health based on spiritual health is very different from other cultures. Thus, Based on Imam Reza's statements, it is necessary that the medical society in Iran pay attention on interaction between body and soul and empirical referents to promote and assess spiritual health.