جایگشت نیهیلیسم، از فرمالیسم به آثار حاضرـ آماده‌ مقاله

با حذف عینیت، مفهوم هنر از ابژۀ هنر منفک شده و تحولاتی عظیم در مفهوم هنر به‌وجود آمد؛ اما نیهلیسمی که در هنر مدرن وجود داشت، در هنر مابعد مدرن نیز جریان پیدا کرد. هدف پژوهش حاضر این است که ریشه‌ها و انواع نیهیلیسم در هنر مابعد مدرن و به‌طور اخص، حاضر-آماده‌های دوشان، مشخص شده و با نیهیلیسم جاری در اوج هنر مدرن یعنی فرمالیسم مقایسه شده و شباهت‌ها و تفاوت‌های آن معلوم شود. پژوهش حاضر از نوع کیفی بوده و با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و آرشیوی به بررسی آثار حاضر-آمادۀ دوشان پرداخته است. سؤالات مطرح‌شده در این پژوهش این است که نیهیلیسم در هنر مدرن و به‌ویژه، فرمالیسم، و نیز در هنر مابعد آن، به‌ویژه، حاضر-آماده‌های دوشان، چه تنوعاتی حاصل کرده‌اند؟ در پاسخ به این پرسش، پژوهش حاضر نتایجی را به‌دست آورد که مطابق با آن، در فرمالیسم، نوعی نیهیلیسم منفعلانه، متکی بر نیهیلیسم سیاسی و همچنین نوعی نیهیلیسم متکی بر رویکرد نومینالیستی به زیبایی‌شناسی وجود دارد؛ اما در آثار دوشان، علاوه بر نفی نیهیلیسم سیاسی، نوعی نیهیلیسم مثبت و فعالانه‌ در آثار او وجود دارد که در آن هنرمند به بی‌معنایی حقیقت پی می‌برد؛ اما با استفاده از فرایند کنش خلاق و روش‌های ترانسفرنس و سپس ایجاد فراطنز، از سطح این بی‌معنایی گذر می‌کند و بر این بی‌معنایی، هنر خود را استوار می‌سازد. با توجه به گسترش فرمالیسم و نیز هنر مفهومی در جهان و به‌ویژه در ایران، مطالعۀ تأثیر و تأثرات نیهیلیستی مستتر در آن‌ها نیز امری ضروری به نظر می‌رسد.

By removing objectivity, the concept of art was separated from the object of art; thus, massive changes occurred in the concept of art. However, the nihilism that existed in modern art also flowed into postmodern art. The present study aims to identify the roots and types of nihilism in postmodern art, especially Duchamp's readymades, compare it with the present nihilism at the height of modern art, i.e., formalism, and find its similarities and differences. The present study employed qualitative research, descriptive-analytical research method, and library and internet research. The research question is what variations have nihilism achieved in modern art, especially formalism, and in the art after it, especially Duchamp's readymades? The results show that, in formalism, there is a kind of passive nihilism based on political nihilism and a type of nihilism based on the nominalist approach to aesthetics. However, in Duchamp's readymades, in addition to the negation of political nihilism, there is a positive and active nihilism in his works, in which the artist realizes the meaninglessness of truth. But by using the process of creative action and transference methods and then creating hyper-irony, he passes the level of this senselessness and builds his art on this senselessness. Considering the spread of formalism and conceptual art in the world, especially in Iran, it seems necessary to study their hidden nihilistic influences.