چکیده:
شناخت هر یک از نمادها، نسل های آتی را با هنر و فرهنگ پیشینیان خود آشنا خواهدکرد و بعضی از این نقوش نیز در جوامع دیگر استفاده شده و استفاده ی مجدد از آن ها، هنر را به نسل های بعدی انتقال می دهد. نقش شمسه به عنوان یکی از نقوش بکار رفته در هنر اسلامی از جایگاه خاصی در شاخه های مختلف از معماری تا کتابت و صنایع دستی برخوردار است . ارتباط آرایه های نقوش اسلامی با ایمان و عقاید توحیدمدار نوعی جاودانگی ، اصالت و خلوص را در آن ها بازتاب می دهد. ابن عربی (560-638 ه.ق.) فیلسوف مسلمان اندلسی بود؛ که اندیشه ی اسلامی وی تاثیر زیادی روی فلسفه گذاشت. از آنجا که با مطالعه آراء ابن عربی می توان به مفاهیم کلیدی چون تاویل ، کنز مخفی ، اعیان ثابته ، خیال متصل و منفصل و وحدت وجود رسید؛ در نظر است تا در این مقاله با بیان این آراء به یک مدل نظری دست یافته و بر اساس آن به بررسی و تحلیل نقش شمسه در مسجد جامع قزوین بپردازیم. هدف از پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل نقوش هندسی و تزیینات خاص در مسجد جامع قزوین و یافتن ارتباط معنادار با حکمت ابن عربی است. در پژوهش حاضر می خواهیم به سوالات: 1-حکمت شکل گیری نقوش هندسی(شمسه) از نظر ابن عربی چیست و بر چه مولفه هایی استوار است؟ 2-چگونه این مولفه ها و حکمت در مسجد جامع قزوین بازتاب یافته است؟ پاسخ دهیم. روش تحقیق ، کیفی است که با تاکید بر مستندات و مطالعات کتابخانه ای به نگارش درآمده است؛ همچنین راهبرد پژوهش تاریخی تفسیری است و تدابیر گردآوری داده ها متکی بر مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که معناگرایی نقش شمسه در هنر اسلامی با عرفان نظری ابن عربی در تزیینات شمسه ی طاق دالان منتهی به ایوان شرقی و ورودی مسجد از کوچه ی مسجدجامع؛ نمایانگر حقیقت روح خدا و ذات احدیت و نماد وحدت می باشد. در نتیجه اندیشه ابن عربی، ارتباط معناگرایانه ای با نقوش هندسی(شمسه) مسجدجامع قزوین دارد .
خلاصه ماشینی:
براي دستيابي به اين امر مهم در روند مقاله به سؤال اصلي خود در باب اين که: حکمت شکلگيري نقوش هندسي )شمسه( از نظر ابن عربي چيست و بر چه مولفههايي استوار است پاسخ داده و از تحليل و تفسير مستخرج فرضيه پژوهش مبني بر اينکه «اصول تفکر و عرفان ابن عربي به عنوان اولين ساختارهاي مکتوب در عرفان نظري بر هنر اسلمي، با بهرهگيري از قواعدي چون تاويل، فنا، اعيان ثابته، خيال متصل و خيال منفصل، وحدت وجود، کثرت در وحدت و کنر مخفي در آثار معماري تأثيرگذار بوده است» به پاسخ سوال خود ميرسيم.
٢-پرسش هاي تحقيق ١- حکمت شکل گيري نقوش هندسي )شمسه( از نظر ابن عربي چيست و بر چه مولفههايي استوار است؟ ٢- چگونه اين مولفهها و حکمت در مسجد جامع قزوين بازتاب يافته است؟ ٣-پيشينه تحقيق در بخش اول به پژوهشهايي ميپردازيم که به آراء ابن عربي نظر کردهاند: )جدول ١( جدول ١- پيشينه تحقيقات انجام شده در باب آراء ابن عربي )نگارندگان( (رجوع شود به تصویر صفحه) 2 معماري شناسي | نشريه اختصاصي معماري و شهرسازي ايران (رجوع شود به تصویر صفحه) اما آنچه مقاله حاضر را از ساير پژوهشهاي انجام شده متمايز ميکند تمرکز بر انديشه ابن عربي بهطور خاص به عنوان يک انديشمند اسلمي است و سعي بر آن است تا با استخراج اصول مرتبط با هنر در عرفان اين انديشمند بتوان مباني بصري و معناي دروني نقش شمسه را تحليل و تفسير نمود.
(
, 
, 
)
