چکیده:
چنانچه الگوی شهرسازی را در تمدن اسلامی بررسی کنیم، دوران شکوفایی آن را در دوران صفوی خواهیم یافت. دورانی که می توان از آن به دوران طلایی شهرسازی اسلامی نام برد. ایجاد مسجد جامع و بازار در هسته مرکزی شهر و به فراخور آن ایجاد مراکز خدماتی رفاهی و به تناسب آن ایجاد بافت مسکونی از ویژگیهای بارز شهرسازی اسلامی است که تجلی کامل آن در اصفهان عهد صفوی ایجاد گشته است.در این بافت شهری، آن چه بیش از همه چیز مورد توجه است، استفاده از ظرفیتهای اعتقادی در راستای ایجاد مراکز شهری است. در بافت مرکزی شهر مسجد جامع احداث می شود و در کنار مسجد، حمام و بازرهایی ایجاد می شود که موقوفات زیادی را در راستای حفظ بنا و برگزاری مناسک مذهبی در مسجد و بازار دارا هستند.سقاخانههایی که گاهاً در مسیر بازار، کنار مسجد و حمام و مقبرهها نیز ایجاد شده، علاوه بر آنکه سعی دارد خدمات اجتماعی ایجاد کند، بافتی فرهنگی مذهبی به شمار میآید که یادآور واقعه عاشوراست و سعی بر آن دارد که علاوه بر سیراب کردن مردمان رهگذر، تجلی فرهنگ عاشورایی نیز باشد.در این مقاله یا استفاده از روش مطالعه کتابخانهای و میدانی، سعی بر آن داریم که نقش فرهنگ وقف در ایجاد و پایداری سقاخانهها در شهر اصفهان را بررسی نماییم. رهاورد این پژوهش نشان میدهد، در دوران های تاریخی و بخصوص عصر صفوی که مذهب شیعه اثنی عشری، مذهب رسمی حکومت و کشور میشود، نهاد وقف در ایجاد و پایداری اکثر بناهای عام المنفعه تأثیر گذار بوده و یکی از این مکانها که ارتباط مستقیم با فرهنگ عاشورا دارد، سقاخانهها میباشد.