چکیده:
آذربایجان یکی از ایالات مهم قلمروی اسلامی در قرن چهارم هجری به شمار میرفت. این ایالت در طول تاریخ پر فراز و نشیب خو د نقش مهمی در اقتصاد کشاورزی قلمروی اسلامی بر عهده داشته است، از این رو در این نوشته، مختصر کوشش شده با تفحص در منابع، با رویکردی توصیفی تحلیلی به دادههای موجو د، به روش کتابخانهای و با تاکید بر منابع اصل ی ضمن پاسخ به سوالات مطرح شده، اهمی ت کشاورز ی آذربایجان و زمینداری این ایالت از ورو د عر بها تا قرن چهارم هجری تبیین گردد . با تصرف ایران توسط عر بها خلیفه به جای شاهان ساسانی بر تخت سلطنت جلوس کرد و اراضی تحت تملک شاهان ساسانی را به تصاحب خود درآورد. به این ترتیب اراضی کشاورزی بسیاری از دست زمینداران سابق خارج شد و اشرافیت جدید عرب طبق هی زمینداران جدید را به وجود آوردند. آنان برای اداره اراضی تحت فرمان خود نیاز به تدابیر دهقانان داشتند به همین منظور بسیاری از دهقانان به همکاری با زمینداران جدید مشغول شدند و با اسلام آوردن توانستند موقعیت تضعیف شده خود را استحکام بخشند. این پژوهش بر آن است نشان دهد با ورود عر بها به آذربایجا ن چه تغییراتی در شیو هی زمینداری ارباب رعیتی ایجاد شد؟
Azerbaijan was one of the most important states of the Islamic territory
in the 4th century. This state has played an important role in the agricultural
economics of Islamic territory during its history. Therefore, in this article, it
briefly attempts to investigate resources, with a descriptive analytical
approach to existing data, to answer the questions, and to analyze the
importance of The agriculture of Azerbaijan and land ownership of this state
are explained from the arrival of Arabs to the fourth century AH .
With the seizing of Iran by the Arabs, the Caliph took over the throne
instead of the Sasanian kings and seized the lands owned by the Sassanid
kings. As a result, many agricultural land was left out of the hands of the
former landowners, and the new rich Arabs become the new landowner class.
They needed the measures of the farmers to manage the lands under their
command. For this reason, many peasants were engaged in working with new
landlords, and, with Islam, they were able to strengthen their weakened
position. This research seeks to show how changes were made to the
landownership of the landowners with the arrival of the Arabs in Azerbaijan.
خلاصه ماشینی:
اين ايالت در ط ول تاريخ پر فراز و نشيب خود نقش مهمي در اقتصاد کشاورزي قلمروي اسلامي بر عهده داشته است ، از اين رو در اين نوشته ، مختصر کوشش شده با تفحص در منابع ، با رويکردي توصيفي ـ تحليلي به داده هاي موجود، به روش کتابخانه اي و با تأکيد بر منابع اصلي ضمن پاسخ به سوالات مط رح شده ، اهميت کشاورزي آذربايجان و زمين داري اين ايالت از ورود عرب ها تا قرن چهارم هجري تبيين گردد با تصرف ايران توسط عرب ها خليفه به جاي شاهان ساساني بر تخت سلط نت جلوس کرد و اراضي تحت تملک شاهان ساساني را به تصاحب خود درآورد.
زارعان در اراضي اربابي و بر اساس نظ ام سهم بري زراعت ميکردند و در پايان فصل درو سهم خود را بر اساس شراکت در لوازم توليد که عبارت بود از آب ، زمين ، بذر، نيروي کار و نيروي شخم اخذ مينمودند بر اساس مط الب بالا، سوالات پژوهشي اين نوشته عبارتند از: ١ـ آيا ورود عرب ها به آذربايجان و تبديل اين ايالت به بخشي از قلمروي اسلامي تأثيري بر زمين داري رايج در دوران ساساني و روابط بين مالک و زارع داشت ؟ ٢ ـ وضعيت کشاورزان آذربايجان در نظ ام جديد زمين داري و نقش آنان در اقتصاد کشاورزي در قرون نخستين اسلامي چگونه بوده است ؟ فرضياتي که براي اين سوالات در نظ ر گرفته شده از اين قرار است : ٢ ١ـ با ورود عرب ها به ايران با اين که ساختار سياسي جامعه دگرگون شد، اما ساختار اجتماعي همچنان دست نخورده باقي ماند و زمين داري تا آن جا که به وضعيت زارعان و رابط ه ي آنان با زمين و اخذ مازاد مربوط ميشد، تفاوت قابل توجهي نکرد.
(
, 
, 
)
