چکیده:
میراث فرهنگی آینه زندگی گذشتگان که سیر حرکت انسان در طول تاریخ بشریت را بازگو میکند. بدون شک شناخت و حفظ هویت و روح فرهنگی مردمان هیچ سرزمینی بدون صیانت از میراث فرهنگی و آثار باقی مانده از قرون گذشته امکان پذیر نخواهد بود. پویایی فرهنگی جامعه نیازمند پیوستگی میان دیروز، امروز و فردای کشور است، به همین دلیل امروزه حفظ میراث فرهنگی به عنوان پشتوانهای برای تداوم حیات فرهنگی آیندۀ مطرح میشود. اهمیت حفاظت از آثار باستانی فرهنگی به عنوان میراث ماندگار، گواهی بر هویت فرهنگی ملی و اقدامی موثر در راستای دست یابی جامعه به توسعه است. میراث گذشته منابع بدون جایگزینی است که میتوانند میان گذشته و آیندۀ ما وحدت ایجاد کنند. نگاهی گذرا به وضعیت نگهداری از میراث فرهنگی ایران نشان میدهد که بسیاری از محوطهها و آثار باستانی این سرزمین فاقد یک چشم انداز روشن حفاظتی است. در نتیجه عدم یک برنامه جامع و منسجم حفاظت آثار باستانی در مقابل خطرات توسعۀ تدریجی مدرن مانند سدسازی، راه آهن، جاده سازی و معدن کاوی جدید بسیاری از آثار باستانی نابود شده است. بهره برداری از معادن کشور بدون توجه و رعایت اصول و قوانین میراث فرهنگی اثرات نامطلوب و جبران ناپذیری میگذارد. هر کدام از انواع فعالیتهای معدن کاوی جدید، درجهای از تاثیرگذاری بر میراث فرهنگی و آثار تاریخی دارند. نوشتار حاضر به مشکلات و مسائلی میپردازد که در نتیجه معدن کاری جدید و استخراج مواد معدنی برای میراث فرهنگی و آثار باستانی به وجود آورده است. مطالب استفاده شده در این پژوهش، مشاهدات شخصی نگارنده، مطالب منتشر شده در رسانهها و خبرهای مربوط به تخریب آثار باستانی توسط معادن جدید و پژوهشهای در رابطه با موضوع بوده است. معدن کاری جدید در بسیاری از موارد باعث آسیب و یا تخریب کامل اثر باستانی شده و علت آن خلاء قانونی، تخلف و تعرض معدن کاران جدید به آثار باستانی و عدم درک توسعۀ پایدار است.