چکیده:
جوامع ساکن در خاورمیانه در طول تاریخ بر سر منابع آب با هم درگیری و اختلاف‌نظر داشته‌اند. ازاینرو کنترل و متنوع‌سازیِ شیوه‌های بهره‌برداری از این منابع، همواره یکی از ارکان سیاستگزاری دولت‌ها در این منطقه بوده است. به همین علت پس از جنگ جهانی دوم، سدسازی مدرن به عنوان مهمترین شیوه‌ی نوینِ بهره‌برداری از آب، نظر این دولت‌ها از جمله ایران و عراق را به شدت به خود جلب کرده و تبدیل به یکی از مهمترین برنامه‌های توسعه‌‌ی آنها شده است. توجه روزافزون به این سیاست باعث شکل‌گیری مناقشاتی میان دو کشور گردیده است. در این مقاله قصد داریم به این پرسش کلیدی پاسخ دهیم که سیاست‌های سدسازی‌ها در ایران و عراق چه تهدیدهایی به همراه داشته و یا خواهد داشت؟ و این تهدیدها مسبب چه مناقشات و همکاری‌های دیپلماتیکی بین آنها در زمینه‌ی دیپلماسی سدها شده است و یا خواهد شد؟ برای پاسخ به این پرسش، نخست طرح نظری ویژه‌ای را در باب دیپلماسی سدها به اقتراح گذاشتیم. سپس به سیاست‌های سدسازی و داده‌های مربوط به ایران و کشورهای همسایه‌ی آن پرداختیم. در ادامه نشان دادیم که این سیاست‌ها و سدها باعث شکل‌گیری چه تهدیدها، مناقشات و همکاری‌های دیپلماتیکی میان ایران و یکی از این همسایگان یعنی عراق شده و یا خواهد شد. رویکرد ما در اینجا مبتنی بر نظریه‌ی سبز روابط بین‌الملل بوده است و به تناسب موضوع از روش‌های اکتشافی، اسنادی و مدلسازیِ مفهومی-عقلانی استفاده کرده‌ایم.
Settled Communities in the Middle East have historically been at loggerheads over water resources. Therefore, controlling and diversifying the ways of exploiting these resources has always been one of the pillars of states policy-makings in this region. For this reason, after the Second World War, modern dam-building, as the most important new way of exploiting water, has attracted the attention of these states, including Iran and Iraq, and has become one of the most important development programs of them. The growing attention to this policy has led to the formation of disputes between two countries. In this article, we intend to answer the key question: what are the threats of dam building policies in Iran and Iraq? And these threats has led (or will lead) to what diplomatic disputes and cooperations in the field of dam diplomacy between them? To answer these questions, we will first propose a special theoretical framework for dam diplomacy. Then we will deal with the dam-building policies and data related to the dams of Iran and its neighboring countries. In the following, we will say that these policies and dams have led (or will lead) to formation of what diplomatic threats, conflicts and cooperations between Iran and Iraq as one of these countries. Here, our approach has been based on the green theory of international relations and according to the subject, we have used exploratory, documentary based and conceptual-rational modeling methods.
(
, 
, 
)
