چکیده:
گردشگری و مذهب همیشه با هم پیوندی ناگسستنی داشته‌اند. این پژوهش با هدف شناسایی الگوهای ذهنی گردشگران در مقاصد گردشگری مذهبی در شهر مشهد صورت گرفته و از نظر هدف، کاربردی و از نظر روش، توصیفی است. در این پژوهش از روش کیو برای شناسایی الگوهای ذهنی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، گردشگران بوده‌اند که دست‌کم یک‌بار تجربه سفر به شهر مشهد مقدس را داشته‌اند. روش نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند بوده است. تجزیه‌وتحلیل داده‌های حاصل از مشارکت 25 نفر از گردشگران بااستفاده از تحلیل عاملی کیو با نرم‌افزارSPSS 22.0 صورت گرفته است. یافته‌های این پژوهش هفت گونه ذهنی برای معنای گردشگری مذهبی را شناسایی کرده است که عبارت‌اند از: 1) معنویت‌طلبان، 2) آرامش‌طلبان، 3) تعلق‌گرایان، 4) رهایی‌طلبان، 5) جستجوگران، 6) ذهن‌گرایان ، 7) تجربه‌گرایان. معنویت‌طلبان، در جستجوی نزدیکی به خدا و آرامش‌طلبان در جستجوی دوری از فشار زندگی و روزمرگی بیشترین درصد الگوی ذهنی تجربه گردشگری مذهبی را تشکیل می‌دادند.
Tourism and religion have always been inextricably linked. This study was conducted with the aim of identifying the mental patterns of tourists in religious tourism destinations in the city of Mashhad and is applied in terms of purpose and descriptive in terms of method. In this research, Q methodology has been used to identify mental patterns. The statistical population of the study was tourists who have experienced travel to the holy city of Mashhad at least once. The sampling method was purposeful. The data obtained from the participation of 25 religious tourists in Mashhad were analyzed using Q factor analysis with SPSS 22.0 software. The findings of this study have identified seven mental types for the meaning of religious tourism: 1) Spiritualists, 2) Pacifists, 3) Belongers, 4) Liberators, 5) Seekers, 6) Subjectivists & 7) Empiricists.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش باهدف شـناسـایی الگوهای ذهنی گردشگران در مقاصد گردشگری مذهبی در شهر مشهد صورت گرفته و ازنظر هدف ، کاربردی و ازنظر روش ، توصـیفی اسـت .
اگرچه گردشگری در اماکن مذهبی نقاط مختلف جهان ، محبوبیت یافته و زیارت به عنوان پرهیزگارترین شکل گردشگری مذهبی، مرکز پژوهش های دانشگاهی بوده است (فوری، روسلو و سانتانا-گالگو٢، ٢٠١٥)، مطالعات اندکی در مورد الگوهای ذهنی گردشگرانی وجود دارد که مکان های مذهبی را واقعاً تجربه کرده باشند (البایراک و همکاران ٣، ٢٠١٨؛ باند، پاکر و بالانتین ٤، ٢٠١٥؛ هیوز، باند و بالانتین ٥، ٢٠١٣).
با در نظر گرفتن تعداد و اهمیت مقاصد گردشگری مذهبی ایران و معماری، داستان ها و روایت های دینی و مذهبی این مقاصد، میتوان گفت یک شکل رو به رشد گردشگری برای جذب گردشگران مذهبی (مسلمان یا غیرمسلمان ) است که باید در مورد عوامل مؤثر برافزایش جذابیت آن مقاصد، تحقیقاتی انجام شود.
از جنبه موضوعی به تجربه گردشگری مذهبی و تقسیم بندی گردشگران براساس الگوهای ذهنی میپردازد که میتواند در تقسیم بندی مشتریان برای تدوین استراتژیهای بازاریابی مقاصد گردشگری مذهبی و توسعه گردشگری مذهبی مفید باشد بااین حال مطالعات اندکی در این زمینه انجام شده است .
امتیازهای عاملی )به تصویرصفحه رجوع شود) در ادامه به تفسـیر هر یک از الگوهای ذهنی شـناسـاییشده از تجربه گردشگری مذهبی در شهر مشهد به عنوان یافته های پژوهش پرداخته میشود: تفسیر ذهنیت اول : معنویت طلبان براســاس نتایج حاصــل از جدول ٤، عبارت های ٢، ٨، ٢٢، ٢٣، ٢٤ و ٢٥ عبارت های متمایز برای تفسـیر این گونه هسـتند.
بحث و نتیجه گیری هدف این پژوهش ، شناسایی الگوهای ذهنی گردشگران در مقاصد گردشگری مذهبی در شهر مشهد است .
(
, 
, 
)
