چکیده:
فقدان برنامه‌های کنترل رنگ نما در سیاست‌های برنامه‌ریزی شهری در ایران و انتخاب رنگ نما براساس سلیقۀ طراح، طراحی آن براساس اصول علمی و ارزیابی کاربران را ضروری می‌نماید. در مطالعات حوزۀ رنگ، جهت توصیف رنگ از مقیاس‌های احساسی استفاده کرده‌اند. به‌دلیل ماهیت نسبی اصطلاحات احساسی و عدم اجماع نظر در خصوص تعاریف این مقیاس‌ها تحت تاثیر عوامل زمینه‌ای و ویژگی‌های فردی کاربران، نیاز به بازتعریف این مقیاس‌ها در بستر کشور ایران است. هدف پژوهش، شناسایی و تعیین مقیاس‌ها و مولفه‌هایی جهت دسته‌بندی ترکیب رنگی نما است. برای رسیدن به هدف از ترکیب روش‌های کیفی و کمّی به‌صورت تحلیل محتوای اسناد و انجام پیمایش دلفی توسط بیست نفر متخصص حوزۀ طراحی، رنگ و تحلیل نتایج از طریق روش Q، استفاده شد. از یافته‌های پژوهش، سه مقیاس دوقطبی هماهنگی، دما و وزن جهت دسته‌بندی ترکیب رنگی نما استخراج شدند. در مرحلۀ بعد از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته با پنج نفر از متخصصان معماری و شهرسازی، مولفه‌هایی جهت تشخیص این سه مقیاس توصیف ترکیب رنگی نما تعیین شدند. سپس جهت تایید این مولفه‌ها، پرسش‌نامه‌ای تهیه شد که توسط بیست نفر متخصص پیشین تکمیل شد. با تحلیل داده‌ها از طریق تحلیل کیو، مولفه‌های موثر بر تشخیص سه مقیاس توصیف ترکیب رنگی نما و هم‌چنین تصاویر منتخب هر مقیاس استخراج شدند. با استفاده از نوار رنگ و کدهای سیستم HSL تصاویر منتخب نهایی، مقادیر کمی براساس درصد سطح رنگی و بازشوها در نما، تعداد رنگ‌مایه‌ها، دمای آن‌ها، میزان روشنایی و اشباعیت رنگ‌مایه‌ها و بازشوها به‌دست آمدند. براساس نتایج، ترکیب رنگی نما در هشت حالت سرد-هماهنگ-سبک، سرد-هماهنگ-سنگین، سرد-متضاد-سبک، سرد-متضاد-سنگین، گرم-هماهنگ-سبک، گرم-هماهنگ-سنگین، گرم-متضاد-سبک و گرم-متضاد-سنگین دسته‌بندی شدند که براساس مقادیر کمی قابل تعریف و توصیف هستند.
The lack of facade color control programs in urban planning policies in Iran and the choice of facade color based on the designer’s taste make it necessary to design facade colors based on scientific principles and users’ evaluations. In color studies, emotional scales have been used to describe color. Due to the relative nature of emotional terms and the lack of consensus on definitions of these scales under the influence of contextual factors and individual characteristics of users, there is a need to redefine these scales in the context of Iran.This study aims to identify and determine the scales and components to classify the color combination of the facade. For this purpose, a combination of qualitative and quantitative methods was used. Twenty experts in the field of design and color participated in the Delphi survey, and the data were analyzed using the Q method. The finding presented three bipolar scales: temperature, harmony, and weight, to classify the facade color combination. In the next step, through semi-structured interviews with five architects and urban planners, components were determined to describe these three scales. Then, the authors of the study prepared a questionnaire to confirm the components completed by 20 former experts. Components affecting three scales and selected photos of each scale were extracted by analyzing data using the Q method in two steps. The quantitative values were collected through the color strip and HSL system codes of the final photos based on the percentage of color area in the facade, the number of hues, and their temperature, lightness, and saturation. Based on the results, the facade color combinations can be classified into eight treatments: cool-harmonious-light, cool-harmonious-heavy, cool-contrasting-light, cool-contrasting-heavy, warm-harmonious-light, warm-harmonious-heavy, warm-contrasting-light, and warm-contrasting-heavy, each of which can be defined using quantitative values.
(
, 
, 
)
