طرح ریزی الگوی مدیریت یکپارچه فضایی سکونتگاه های روستایی در حریم کلان شهرها مقاله

در بازاندیشی به الگوها و رویکردهای برنامه ریزی توسعه سرزمینی در دهه های اخیر دیدگاه غالب همواره توجه به پارادایم فضایی و به تبع آن توازن و پایداری نظام سکونتگاهی است .درحالی که ردیابی تجارب برنامه ریزی توسعه فضایی در بسیاری از کشورهای جنوب و به ویژه برنامه های توسعه در ایران همواره تمرکز بر سیاست های غالب توسعه ملی - منطقه ای شهرگرایی شتابان بوده است. این چنین روند توسعه شهرنشینی و ناپایداری سکونتگاه های روستایی در پیرامون شهرها یکی دیگر از جلوه های اجتماعی_ اقتصادی و کالبدی _ فضایی متمایز است. این جلوه نامتوازن نظام سکونتگاهی از طریق شکل گیری پدیده هایی همچون الحاق روستاها به شهرها، خزش شهری و به ویژه اسکان غیر رسمی در پیرامون شهرها همراه شده است. این پژوهش با روش اسنادی و تحلیل محتوی در ادبیات نظری و تجربیات برنامه ریزی فضایی و توسعه منطقه ای درپی دستییابی به الگوی نظری مطلوب درنظام مدیریت شهری_روستایی درحریم کلان شهرها است. با تعمیق درنظام مدیریت روستایی سه رویکرد غالب قابل تحلیل و ارزیابی است.دررویکرد تمایز فضایی_ عملکردی شهری_روستایی همواره انتزاع پذیری دو زیر نظام سکونتگاهی درپیرامون کلان شهرها برای دستیابی به الگوی مدیریت توسعه کالبدی و اجتماعی_اقتصادی مورد توجه است.رویکرد دوم نظام مدیریت فضایی شهر و پیرامون کلان شهرها بر اساس برنامه ریزی ساختاری_راهبردی مبتنی بر حاکمیت اعمال مدیریت شهری متمرکز است. درحالی که رویکرد سوم بدنبال مدیریت یکپارچه شهری_روستایی است.این الکو با دسترسی به ادبیات برنامه ریزی توسعه فضایی پایدار درچارچوب پارادایم فضایی بدنبال پیوند ساختاری_عملکردی با تعادل و توازن کالبدی_فضایی و اجتماعی_اقتصادی نظام سکونتگاه های شهری و روستایی در پیرامون کلان شهرها است. نتایج این پژوهش حاکی از پذیرش و چگونگی مدل مفهومی برای تحقق پذیری رویکرد سوم برای پایداری و مدیریت شهر و سکونتگاه های روستایی پیرامون کلان شهری است.

١. ٧ :DOR طرح ريزي الگوي مديريت يکپارچه فضايي سکونتگاه هاي روستايي در حريم کلان شهرها مصطفي طالشي *؛ استاد گروه جغرافيا، دانشگاه پيام نور، تهران ، ايران . (٢٠١٠:١٩٤, Pitkanen در شهر بارسلوناي اسپانيا در دو دهه اخير با افزايش جمعيت در نواحي حريم شهري به دليل توسعه نظام شبکه حمل و نقل وتحولات فضايي ـ عملکردي ناشي از آن ، فعاليت هاي صنعتي و خدماتي شکل گرفته که اثرات آن موجب فعاليت بخش خدمات در بسياري از سکونتگاه هاي روستايي اين شهر شده است (١١٩ :٢٠١٠ ,Angel, Lopez). در واکاوي به اين مطالعات مفاهيم همچون الحاق ، ادغام ، خزش و پديده ساختاري ـ کارکردي اسکان غير رسمي در پيرامون شهرها ناشي از رويکردي است که همواره ناپيوندي فضايي ـ عملکردي روستا ـ شهري را مطمع نظر قرار ميدهد و در پي آن در تلاش است که با مديريت منفصل از سکونتگاه ها به ويژه در مديريت روستايي، الگوي از مديريت روستايي را در سکونتگاه هاي روستاي رامون شهرها از طريق مداخله اجرايي به وسيله دستگاه ها و نهادهاي دولتي به ساماندهي نظام کالبدي ـ اجتماعي ـ اقتصادي بپردازد. , da Silva, N & Corubolo, E (1999) , Environmental problems and opportunities of the peri-urban interface and their impact upon the poor, DPU, SEPM for the PUI Research Project, London, www. (1999), Understanding the opportunities and constraints for low-income groups in the peri-urban interface: The contribution of livelihood frameworks, DPU, SEPM for the PUI Research Project, London, www.