چکیده:
هر جامعه ای دارای ساختار و عناصر تشکیل دهنده ای می باشد که از برآیند این عناصر تحولات سیاسی- اجتماعی شکل می گیرد. مقاله توصیفی تحلیلی بوده و از روش کتابخانه‌ای استفاده شده است. جامعه ایران در صد سال اخیر، تغییرات عمیقی به خود دیده که نتیجه برخورد عناصرسازنده جامعه در ایران بوده است. برای درک این تحولات باید به عناصر سازنده جامعه ایران و نیروها و طبقات فعال و منفعل متمرکز شد. در ایران می توان به سه ساختار ایلی- عشایری، روستایی و شهری اشاره نمود که هر ساختار درون خود دارای نیروها و طبقاتی می باشد که از برخورد این نیروها و طبقات دولت هایی شکل گرفته است. بیشتر دولت ها در ایران بر مبنای همان روابط ایلی و عشیره ای شکل گرفته اند ولی در دوران جدید به دلیل تحولات، تأثیر طبقات سنتی کم و منفعلانه و طبقات جدید فعال تر شده اند و دولت مدرن در ایران را شکل داده اند.البته در قرون اخیر دولت که وابسته به طبقات بود؛ با کسب منابع جدبد وابستگی خود را به این نیروها کم کرده و سعی در تغییر و جابه جایی آنها نمود. در این مقاله برآنیم تا ساختار طبقاتی جامعه ایران و روابط این طبقات و نیروها و کنش و واکنش های آنها را در به وجود آمدن دولت مدرن را مورد بررسی قرار دهیم.
Each society has its own structure and constituent elements, the result of which shape its political-social developments. This article is descriptive-analytical and uses a library method. In the last hundred years, Iranian society has undergone profound changes, which have been the result of the collision of the constituent elements of society in Iran. To understand these developments, one should focus on the constituent elements of Iranian society and its active and passive forces and classes. In Iran, it is possible to refer to three structures, tribal-nomadic, rural, and urban, that each of them has forces and classes within it, and governments are formed from the collision of these forces and classes. Most of the governments in Iran were formed based on the same patriarchal and tribal relations, but in the new era, due to the changes that have occurred, the influence of the traditional classes was less and passive, and the new classes became more active and formed the modern state in Iran. Of course, in recent centuries, the government, which was dependent on the classes, has reduced its dependence on these forces by acquiring new resources and has tried to change and relocate them. In this article, we intend to study the class structure of Iranian society and the relationships, and their forces, actions, and reactions in the creation of the modern state.
خلاصه ماشینی:
فصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی انقلاب اسلامی دوره ٢، شماره ١، شماره پیاپی (٥)، بهار ١٤٠٠، ص ٢٣٦ ـ ٢١٥ مقاله پژوهشی نقش طبقات اجتماعی در شکل گیری دولت مدرن در ایران معاصر غلامرضا ذوالفقاری ١، اصغر پرتوی ٢، مالک ذوالقدر٣، سید فرشید جعفری پابندی 4 تاریخ دریافت : ١٤٠٠/٠١/٠٦ تاریخ پذیرش : ١٤٠٠/٠٣/٢٤ چکیده : هر جامعه ای دارای ساختار و عناصر تشکیل دهنده ای میباشد که از برآیند این عناصر تحولات سیاسی - اجتماعی شکل میگیرد.
بـه دلیـل همـین غلبـه ی ساخت ایلی و عشیره ای بر جامعه ایران ، سلسله مراتب اجتماعی بر اساس طبقه ، حقوق ، شـأن و غیـره تعیین نمی شد زیرا در این ساختار ایلات و عشایر بالقوه قدرتی برابر با یکدیگر بشمار می رفتند و حتی 217 همچنانکه خواهیم دید شاه هنگام گسترش طلبی یا هجوم خارجی از نیروی نظامی آنها بـرای دفـاع از امپراطوری استفاده می کرد.
هر چند دولت قاجار نیز به مانند حکومت های پیشین پایگاه قبیله ای داشته ولـی بـه دلیـل ورود گفتمان جدید، دولت قاجار توان توجیهی خود را از دست داده بود و اصلاحات و تحولات بعدی روز به روز پایه های مشروعیت قاجاریه را سست تر می نمود تا جایی که دیگر چگـونگی برآمـدن و زوال حکومت ها دچار تغییر بنیادین شد.
ولی با این اوصاف شاید سوال این باشد که چرا روحانیت از مشروطه حمایت کرد؟ باید توجه نمود که روحانیت از دیدگاه خود وارد مشرطیت شد و یکی از علل آن این بود که بـه این نتیجه رسید که با انقلاب مشروطه نظام سیاسی ایران در مقابل قدرت های استعماری تقویت شود و جلوی آن ایستادگی نماید و نه اینکه مجذوب تمدن غرب شده باشد.
(
, 
, 
)
