چکیده:
جاهلیت از مفاهیم اصیل و منصوص قرآنی و روایی میباشد، که در باب گستره معنایی و تطبیق آن بر مصادیق، تفاسیر مختلفی ارائه شده است. این مفهوم یکی از کلیدواژههای پرتکرار در آثار افرادی مانند محمد بن عبدالوهاب و سید قطب میباشد. بررسی تطبیقی دیدگاه محمد بن عبدالوهاب و سید قطب درباره مفهوم جاهلیت و آثارش این نتیجه را به دست می دهد که اشتراکات ظاهری و اختلافات معنوی مهمی میان این دو دیدگاه وجود دارد. محمد بن عبدالوهاب و سید قطب، مفهوم جاهلیت را اعم و اسع از اعمال کفری و غیرکفری میدانند و جاهلیت در سه حوزه عقیده، قول و عمل تبلور مییابد؛ اما بهلحاظ تفسیر و تطبیق آن بر مصادیق خارجی، اختلافات اساسی با یکدیگر دارند؛ محمد بن عبدالوهاب با برداشتی که از مفهوم عبادت دارد، جاهلیت را بر اعمال صحیحی مانند توسل، استغاثة، استشفاع و تبرک به قبور بار کرده و با شرکی و بدعی قلمداد کردن آنها، مسلمانان را متهم به جاهلیت، شرک و ابتداع کرده است. او حتی شرک مسلمانان اهل استغاثه و استشفاع به ارواح اولیاء الهی را از شرک مشرکین عصر رسالت شدیدتر خوانده است؛ در مقابل، سید قطب نهتنها متذکر بروز جاهلیت در این موارد نشده، بلکه بروز و ظهور آن را در مواردی مانند حکم "بغیر ما انزلالله،" پذیرش حاکمیت طواغیت و حکومتهای سکولار و غیره میداند که سایر مسلمین نیز، معتقد به بروز و ظهور جاهلیت در آن حوزهها میباشند. خلاصه اینکه در منظومه فکری محمد بن عبدالوهاب، اموری ذیل جاهلیت قرار گرفتهاند که جزء مسائل مسلّم شریعت اسلام هستند؛ اما سید قطب، نهتنها یک مسئله جزئی اسلامی را، ذیل جاهلیت وارد نکرده است، بلکه اموری را که او جاهلی خوانده است، از نگاه هر اندیشمند مسلمانی، امور جاهلی هستند
Ignorance is one of the original Qur'anic and narrative concepts. There are so many interpretations on the meaning of this concept. This concept is one of the most frequent keywords in the works of Muhammad bin Abd al-Wahhab and Sayyed Qutb. Both of Muhammad bin Abd al-Wahhab and Sayyed Qutb consider the concept of jahiliyyah to be general and include acts of blasphemy and immorality. They believe that ignorance crystallizes in three areas of belief, promise and action; But their ideas differ in terms of applying this concept to practice, they have fundamental differences with each other, since Muhammad bin Abd al-Wahhab, maintain that correct actions such as supplication, seeking intercession, and seeking bless from the graves of the righteous are considered jahiliyyah. He believe that these Muslims are polytheist and their Shirk is worse than the pagans. But on the other hand, Sayed Qutb did not consider these cases to be Shirk. He applies this concept on cases such as "Ruling by other than what God has revealed", obeying from the kings and secular governments. Briefly speaking, Muhammad bin Abdul-Wahhab put some of the Islamic issues under the concept of jahiliyyah which is widely accepted by the Muslims, while; Sayyid Qutb, did not include a minor Islamic