چکیده:
مفهوم تبعیض در نگاه ابتدایی به‌قدری روشن به چشم می‌آید که چه‌بسا نتوان معرِّفی روش‌تر از خودش در تعریف آن ارائه نمود. درحالی-که در عمل مبدل به مسأله‌ای بغرنج ولاینحل شده‌است. چه‌بسا قوانینی که به ظاهر تبعیض‌آمیز نیست درعین‌حال آثاری تبعیض‌آلود به-دنبال دارد. گاه نیت‌های درونی، افعالی خنثی را به رفتاری تبعیض‌آمیز بدل می‌کنند و زمانی اقداماتی مثبت، که در راستای برابری عملی اتخاذ می‌شوند، در ادامه خود مبدل به رفتاری تبعیض‌آمیز می‌شوند. ارائه یک چارچوب ارزش‌گذاری به‌عنوان سنگ محک و معیار سنجش تبعیض‌آمیز بودن یا نبودن یک فعل یا مقرره قانونی، ضرورتی است که دغدغه‌ی نهادهای حقوق بشری و هدف اصلی تحقیق پیش‌رو است. در این نوشتار سه مدل ارزیابی (مدل مبتنی بر دیدگاه وظیفه‌گرایی، مدل غایت‌گرایان و رصد پیامدها و در نهایت مدل مبتنی‌بر آموزه‌های‌دینی) ارائه گردیده و کامیابی این مدل‌ها در شناسایی واقعی تبعیض به محک آزمون گذارده شده است. به‌نظر می‌رسد تنها مدلی که در بردارنده‌ی جامعیت‌های مورد نیاز برای شناسایی وجوه مختلف تبعیض است، معیار ارائه شده توسط آموزه‌های دینی است که همان لحاظ حسن فعلی و فاعلی و توازن میان حسن فعلی و اثرات و پیامدهای افعال است. تحقیق حاضر با روش کیفی به بررسی و تحلیل اسناد حقوق بشری و دیدگاه‌های مطرح در رویه‌ی محاکم بین‌المللی پرداخته است.
AbstractAt the first glance, discrimination concept is so clear that no other clearer definition could be presented but its own definition. But in practice, it turns into a complicated and unresolved issue. Some rules are not apparently discriminatory but they lead to some discriminatory effects. Sometimes, internal intentions turn neutral actions into discriminatory behavior and some other times, positive measures which have been adopted to be compatible with equality turn into discriminatory behaviors in the end. It is essential for human right organizations and institutions and a main goal for the current research to present an evaluation criterion to determine whether a legal regulation or an action is discriminatory or not. In this research, three evaluation models (the model based on deontological point of view, the teleological model-trace consequences- and finally the model based on religious teachings-Islamic view) have been presented which have been successful to recognize real discrimination. This research has analyzed the human right documents and popular points of view in international courts.
(
, 
, 
)
