چکیده:
باز تاب پدیدههای شورانگیز که نمایشگر دلیریها و شگفتی هاست
در حماسهها پدید میآید. در این ضمن شناخت اسطوره اهمیت داشته و
ایران از کهنترین مراکز پیدایش داستانهای حماسی جهان بشمار میرود.
حماسه چهار گونه است شامل اساطیر ملیءتاریخی. دینی و عرفانی. در این
گفتار دهها اثر حماسی از هر نوع از جمله شاهنامة فردوسی, ظفرنامة
حمدالله مستوفی, اسکندرنامة نظامی, اردیبهشت نامة سروش اصفهانی و
حملة حیدری باذل مورد بررسی قرار گرفته است
خلاصه ماشینی:
آنها مي دانسته اند که سدة چهارم اسلامي ايران و مردم ايران چه نيازي داشته اند و اهميت حماسۀ شورانگيز فردوسي در آن روزگار چه بوده است ؟ حماسه هاي راستين و طبيعي ملتهاي کهن سالي چون ايران، يونان و هند که سهم عمده اي در سازندگي تمدن جهان را دارا هستند، خود برخاسته و شکل گرفته از اسطوره هاي ديرينه به وجود آمده ، در فرهنگ اين ملتها است ، که در بامداد زندگي آنان يا در دوران قبل از تاريخ به نيروي تخيل مردمانشان به وجود آمده است ، و به تدريج در طول قرون و اعصار با عناصر تاريخي ممزوج شده و در آغاز به طور شفاهي و سينه به سينه از نسلي به نسلهاي ديگر منتقل گرديده تا قرن هاي بعد به دست شاعراني توانا، باذوق و وطن دوستي رسيده است (٣).
معروفترين منظومه هاي حماسي ديني ايران ارديبهشت نامه : اثر طبع ميرزا محمد علي سروش اصفهاني شاعر شيعي مذهب دوران قاجاريه است که به سلک نظم درآمده ، و در شرح احوال حضرت محمد (ص ) و امامان شيعه از حضرت علي (ع ) تا امام زمان عجل الله تعالي فرجه شريف مي باشد و با اين بيت آغاز مي شود: ابر پاک يزدان فراوان سپاس که مارا از اهريمنان داشت پاس (٢٦) مطالب مهمي که در ارديبهشت نامه به نظم در آمده در آفرينش نور محمد مصطفي (ص ) پيش از خلقت جهان ، زاده شدن عبدالمطلب و فرزندان او، بويژه عبدالله پدر نبي اکرم(ص ) و ميلاد مسعود حضرت رسول (ص ) و دوران بالندگي ايشان ، ازدواج با خديجه و تولد فاطمه (ع ) و امام علي بن ابي طالب (ع ) معجزات و معراج پيامبر اکرم (ص ) مي باشند و در پنج بخش تقسيم شده اند.