چکیده:
پژوهش در دست. با عنوان «عناصر فرهنگی و اجتماعی در سفرنامه های
اروپایی ناصرالدین شاه قاجار» نخست با هدف آشنایی هر چه افزون تر با
بخش شایان توجهی از ادبیات ایران دوران قاجار» پس آنگه, بازشناسی
رخدادهای اجتماعی, سیاسی, اقتصادی؛ هنری, علمی و... دوران قاجار پس
از رویارویی با گونههای متفاوت فرهنگ اروپایی» صورت پذیرفته است.
سفرنامههای اروپایی ناصرالدین شاه قاجارء در شمار ادبیات نگارش
یافته و اسناد ارزشمندی است که از دوران قاجار به جا مانده و با پژوهش
در دادههای آن میتوان؛ بنیان و حقیقت رویدادها را شناسایی و مسیر
دگرگشتهای فرهنگی و پدیدههای اجتماعی را ردیابی کرده و
زیرساخت و پایههای فرهنگ کنونی جامعه ی ایرانی را ریشه یابی نمود.
همچنین میتوان دریافت که چه سانء از کدام گذر و از چه زمانی فرهنگ
اروپایی در نمایهها و چهرههای گوناگون. خیزش خود را در جهت ره یابی
به جامعه ی ایرانی آغازید.
در این راستاء پس از مطالعه ی اولیه ی کتابهای سفر اول و سفر سوم
فرنگستان در مجموع؛ چهار مجلد و به دست آوردن موّلفههای گوناگون,
نسبت به گزینش هفت گفتار کلی «فرهنگ و اجتماع»» «زبان»» «فناوری»»
«هنر»» «زفان»» «اقتصاد»» «سیاست» اقدام گردید. شیوهی تحقیق بر اساس
روش تحلیل محتوا و نخست. انجام پیش آزمون «پایلوت استادی» برای
استخراج کلیترین موّلفهها و بررسی میزان فراوانی این عناصر میباشد.
پس آنگه, گردآوری دادههاء رده بندی عناصر همخوان, اندازهگیری طول
نگارش موضوعی دادهها در مقیاس سانتی متر و در پایان؛ ارائه جدول های
آماری و نمودار ترسیمی به تفکیک کلیه ی عناصر مورد پژوهش صورت
پذیرفته است.
بنابر دستامد مبتنی بر داده ها و برابر با نمودار کلی ترسیمی، بیش ترین بسامد متعلق به گفتار فرهنگ و اجتماع با طول نگارشی برابر با بیست و هفت هزار و هشتصد و هجده سانتی متر و کم ترین بسامد، متعلق
به گفتار سیاست با طول نگارشی برابر با سه هزار و صد و سی سانتی متر.می باشد. در این نوشتار، تلاش برین بوده تا همسو با معرفی بیش ترین عناصر فرهنگی و اجتماعی جامعه ی اروپایی که مورد توجه ناصرالدین شاه بوده، شواهد مستندی از تاثیرپذیری ایرانیان در رویارویی با فرهنگ غربی و دگرگونی جامعه ی ایرانی از سده های سیزده و چهارده هجری به دست دیگر پویندگان علاقه مند داده شود. شاید در این رهگذر و با بهره گیری از این دست مایه، زمینه ی علاقه مندی دیگر دانشجویان نیز فراهم آید و پژوهش هایی در خور، در ادبیات نوشتاری زبان فارسی و به ویژه، سفرنامه ها و خاطره نگاشت ها صورت پذیرد.