چکیده:
مفهوم نشوز در آیه 34 سوره نساء از مسائل پربسامد حقوق زن در قرآن است. از جمله نواندیشانی که به این آیه توجه ویژهتری داشته است میتوان به عزیزه الحبری اشاره نمود. تفسیر المیزان علامه طباطبائی (ره) نیز از مهمترین کتب تفسیری است که به این آیات پرداخته است. مسئله مقاله این است که علامه و الحبری چه تفسیری از نشوز ارائه دادهاند و این تفاسیر چه تمایزی با یکدیگر دارند؟ بنابراین با استفاده از روش تحلیلی- تطبیقی به مقایسه نگرش این دو اندیشمند خواهیم پرداخت. علامه شخصیت زن را مساوی با مرد قرار می-دهد و معتقد است نمیتوان نگرش مغرضانه به زن روا داشت؛ بنابراین تصورات عوامانه در باب ضرب زنان در اندیشه ایشان قابل توجیه نیست. الحبری بیشتر با تأکید بر روایت پیامبر اکرم (ص) به نشوز میپردازد که حضرت آن را مطابق با فاحشه مبینه تعریف مینماید و دایره نشوز را بسیار مضیقتر مینماید؛ اگرچه نقدهایی نیز بر این دیدگاه وارد میشود. این پژوهش نشان میدهد معناشناسی نشوز نیازمند بررسیهای جامعی است که از روشمندی منسجمتری برخوردار بوده و نسبت به دیگر عبارات آیه و نیز در رابطه با دیگر آیات و تعابیر قرآنی در دیگر سورهها تناقض و عدم تجانسی ایجاد ننماید.
Verse 34 of Surah Nisa has been one of the most frequent issues in the field of women in Quran. AllamaTabatabai, the Shia scholar and philosopher has important views about women in his commentary on Quran, Almizan. Al-Hibri is also a Muslim scholar who has done various studies rereading the rights and dignity in Quran. In this article we comparatively analyze the approaches of Al-Hibri and Allama about Noshouz in 3/34. The article concludes that Allama considers an equal and complete human dignity for women. Therefore, some misogynistic cultural common ideas about the permissiveness of treating women violently or degradingly have no justification. However, in his interpretation of this verse, some notions need more criticism and consideration because they don’t seem consistent with other Ayas of Quran. From the other hand, reading this Aya, Al-Hibri emphasizes on Holy Prophet's Khutba-tul-Wida hadith interpreting Noshouz, as "fahishah mobayannah". The comparison shows that eventually we are facing some conceptual gaps in interpretation of Noshouz, and in addition to studying these two thinkers, we will need to review and revise the views of other Muslim interpreters to semantically have a more exact meaning of Noshouz.