چکیده:
تحلیل و بررسی ماهیت حق و حکم از جمله مباحث فقهی و اصولی مور در مسیر تفقّه
است. این تحقیق در پاسخ به این پرسش که نقد فقهی نظریه ماهیت «حق» از منظر سید
یزدی (ملکیت ضعیف) و ادله آن چیست؟ به روش کتابخانهای یافتههایی به دست آمده
است که نزد برخی از فقها از جمله سید یزدی- به معنای ملکیت است البته پایینترین
مرتبه ملک که تصرفات محدودتری میتوان انجام داد؛ و همچنین ملکیت بر حق فسخ و
امضاء نیز صدق میکند و میتوان بر اعمال انسان نیز ملکیت اعتباری را فرض کرد و در
ضمن در حق تحجیر و مواردی از این نوع نیز پایینترین ملکیت عرفی وجود دارد اما با این
وجودء وقتی به ارتکاز عرفی مراجعه میکنیم از حق چیزی غیر از معنای ملکیت به دست
میآید. در نتیجه با وجود برخی نقاط قوت. نمیتوان حق را به معنای ملکیت ضعیف
گرفت.
خلاصه ماشینی:
این تحقیق در پاسخ به این پرسش که نقد فقهی نظریه ماهیت «حق» از منظر سید یزدی (ملکیت ضعیف) و ادله آن چیست؟ به روش کتابخانهای یافتههایی به دست آمده است که نزد برخی از فقها –از جمله سید یزدی- به معنای ملکیت است البته پایینترین مرتبه ملک که تصرفات محدودتری میتوان انجام داد؛ و همچنین ملکیت بر حق فسخ و امضاء نیز صدق میکند و میتوان بر اعمال انسان نیز ملکیت اعتباری را فرض کرد و در ضمن در حق تحجیر و مواردی از این نوع نیز پایینترین ملکیت عرفی وجود دارد اما با این وجود، وقتی به ارتکاز عرفی مراجعه میکنیم از حق چیزی غیر از معنای ملکیت به دست میآید.
البته باید توجه کرد که فقهای قبل از شیخ انصاری در مورد اینکه حق چه نوع ماهیتی دارد، یا اصلا بحث نکردهاند و یا به صورت مفصل و مستقل به آن نپرداختهاند زیرا یا بحث نزد آنها روشن بوده که نیاز به تبیین ندیدهاند و یا ثمرۀ زیادی برای حق قائل نبودهاند و این اقوال و اختلاف که در ماهیت حق وجود دارد مربوط به زمان متأخرین از زمان شیخ انصاری میباشد که به فراخور بحث، به تحلیل این ماهیت پرداخته و هریک نظرات مختلفی را ارائه کردهاند.
همچنین آقای مالک، ابتدا بین حق و ملک نسبت سنجی میکند و قائل میشود که حق همان ملک است ولی این نوشتار به بررسی اشکال، جوابهای ملکیت بودن حق میپردازد و اینکه یکی از اشکالهای آن قابل دفع نیست.