چکیده:
خلقِ آثار ارزشمندِ هنری و معماری را در هر جامعه ای بخش مهمی از کنشهایِ فرهنگی ـاجتماعی محسوب میشود. اقدامات حفاظتی و مرمتیِ احتمالی در این آثار نیز به تبعِ آن، میتواند کنشی فرهنگی و اجتماعی باشد. عموماً امر حفاظت‌ومرمت از آثا وبناهای تاریخی را در ساحتی انسانگرا و مدرن مورد نقدوبررسی قرار میدهند اما نمونه هایی از این دست کنشهای فرهنگی ـ اجتماعی را در بستر تاریخ و دوره پیشامدرن هست که از منظر هدف اگرنه به تمامی، در بخشهای عمده ای با این رویکرد تطابق دارد. بنابراین با جستاری توصیفی ـ تحلیلی و با رویکرد تاریخ اجتماعی برخی از نمونه های موجود و کنشهایی مضبوط در منابع تاریخی را مورد واکاوی قرارداده ایم. پرسش اصلی پژوهش آن است که نگهداری و مرمت بناهای تاریخی به عنوان یک کنشِ فرهنگی ـ اجتماعی چگونه در ساحت تاریخ اجتماعی میتواند تحلیل گردد؟ پاسخ به این پرسش، آنجا اهمیت می یابد که اقدامات حفاظتی و مرمتی، نه الزاماً کنشی مدرن بلکه رفتاری فرهنگی، اجتماعی است که در برخی موارد با نیات سیاسی و دینی رخ داده و بخشهایی از زیستِ اجتماعی و فرهنگی مردم در جامعه پیشامدرنِ ایران روشن و قابل تحلیل میشود. ضمن اثبات جاری بودن فرهنگِ توجه به بناهای تاریخی در طول زمان، به دلایل مختلف مثل؛ ارزشمندی، علقه های ملی و دینی و باورهای فرهنگی و اجتماعی و خواستهای سیاسی، این فرهنگ در پدیداری نوعی آگاهی و سپس ایجاد کنشهای اجتماعیِ حفظ ومرمت، و در برخی موارد تخریب آثارتاریخی و فرهنگی با همان دلایل مؤثر بوده است.
Creating precious architectural and artworks is an important socio-cultural act. Consequently, the act of preserving those resources could be considered a socio-cultural action. In general, preserving historic resources is studied as a humanist and modern act; however, historically, and particularly in the pre-modern era, there are instances of the same socio-cultural actions, which, if not entirely, at least in some parts, ties to the modern approaches of preservation.Methodology: This paper, in a descriptive-analytical method and with a concentration on social history, examines some of the existing examples and historical records of preservation actions. The main question of this research is how the preservation of historic resources as a socio-cultural action could be analyzed through social history. This question is important because the preservation of historic resources is not only a modern approach but a social and cultural response, which in many cases is for political and religious purposes. Thus, it could enlighten some parts of the cultural and social life of the people in pre-modern Iran.Conclusion: while it confirms the continuousness of society’s attention to historic resources over time for several reasons, including value, national and religious interest, cultural and social beliefs, and political motivations, it also creates public awareness and, subsequently, social advocacy for the conservation and preservation of historic resources, or in some cases, the opposite, destruction of cultural and historical resources for the same reasons.
خلاصه ماشینی:
اگرچه قرائت پیش گفته یعنـی نگـاه مـدرن در پرداختن به آثار تاریخی و توجه به دستاوردهای بشری از حیث احتـرام بـه تفکـر و اندیشـه و فعالیت خلاقانه ی انسانی ، امری تـاریخی اسـت کـه از دوره ی نـوزایی پدیـد آمـده اسـت امـا رفتارهایی مشابه و در برخی موارد معدود نیز کاملاً مطابق با هدف مـورد اشـاره نیـز در بسـتر رفتارهای اجتماعی که بعضاً به شکل ساختاری عرفی و فرهنگی درآمده ، قابل پیگیری است کـه در تحلیل و فراشُد موضوع می توان آن را در بستر تاریخی و با توجه بـه رفتـارهـای اجتمـاعی مردمِ عادی مورد پیگیری قرار داد.
» (دیویی ، ١٣٩١: ٣٣٠) چرایی اهمیت توجه به میراث فرهنگی و آثارگذشـته در ایـن مسـیر را مـی تـوان در وجـوه مختلف بررسی کرد اما بیشترِ اسناد بین المللی در این زمینه از جمله بیانیه های یونسکو، اشتراکِ عمومی در سه دسته یعنی ، تبلور تاریخ یا قدمت در اثر، تعین یافتگی یـا سـوژگی اثرتـاریخی و انتقال پیام ، توسط اثر بیش از سایر موارد است .
(فلامکی ، ١٣٨٧: ١٥) این موضوع سده ها در اذهان مردم به ویژه مردمان اروپا شکل قانونی به خود گرفته بود، ولی در دوره ی رواج اندیشه ی رمانتیسیسم (قرن نوزدهم ) توجه به اشیاءهنری و بناهـای تـاریخی ، از حساسیت های بیشتری نیز برخوردار شد -هرچند کـه اقـدامات متعارضـی نیـز توسـط برخـی صاحب منصبانِ مرتبط صورت می گرفت - این گفته ی جان راسکین به عنوان یکی از سردمداران این تفکر و گزاف نیست اگر بگوییم مهمترین آنها، در کتاب "هفت مشعل ِمعماری " بـه روشـنی دیده می شود: "بنگرید!
(
, 
, 
)
