چکیده:
طلسم و تعویذ از جمله اشیائی است که بشر از گذشته تا کنون برای رفع بلایا و مصائب از آنها استفاده کرده است. از جمله اقوامی که استفاده از طلسم در بین آنها امروزه نیز رواج دارد، عشایر بلوچ هستند. آنان برای دفع بلاها و دوری از نیروهای بد از زندگی، از اشیاء و نقوش نمادین در تولیدات روزمره استفاده میکردند. از آنجا که دستبافتهها از مهمترین هنرهای کاربردی و روزمره آنان است و تصویر بسیاری از طلسم و تعویذها، بر روی این هنر استفاده میشود این پژوهش به دنبال پاسخ به تأثیر باورهای ماوراء الطبیعی بر روی دستبافتهها است. لذا با توجه به هدف پژوهش که بررسیِ حضورو بروز باورهای ماوراءالطبیعی در فرهنگ مادی عشایر بلوچ با تأکید بر دستبافتهها است، در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با گردآوری منابع به روش کتابخانهای و میدانی این نتیجه حاصل گشت که اعتقادادت و باورهای این قوم در دستبافتههای آنان در قالب نقوش گیاهی، هندسی، حیوانی، انسانی و اشیاء کاربردی تجلی یافته است. همچنین فراوانی نقوشی برگرفته از اشیاء کاربردی، بیش از دیگر عناصر بود. بهعلاوه فراوانترین و گستردهترین مفهوم در میان مفاهیم، چشم زخم بود. به نظر میرسد از گذشته تاکنون دفع نیروهای شر که مهمترین آن نگاه دیگری است، در میان این قوم نیز نسبت به دیگر بلاها از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.
The objects like 'talismans and amulets' (charms) have always been used by humans from the past to the present to remove misfortunes and distress conditions. The Baloch are among those ethnic groups of Iran that still use these talismans. They used symbolic objects and patterns in their daily work to protect themselves against calamities and stay away from misfortunes in life. Considering that handwoven works are among their most important applied and everyday artworks, and given they use many figures of these charms in these works, to know and think about that people, it is necessary to research on these handwoven, this research aims to answer the inspiration of supernatural beliefs in these handwoven works. Therefore, according to the purpose of the research, which is to review the manifestation and representation of supernatural beliefs in the material culture of Baloch nomads by focusing on handwoven artworks, and by using a descriptive-analytical method, library sources, and field observations to collect data, it has been found that the beliefs of this nations have been manifested in their handwoven in forms of plants, geometric, animals and human motifs in daily applied objects. It has also been observed that the frequency of motifs inspired by applied objects is more than other elements. Moreover, the most frequent object was related to the concept of the evil eye (Nazar). It seems that from the past until the present, removing the evil forces, which are mostly pointed to other eyes is of great importance among these people, compared to other misfortunes.
خلاصه ماشینی:
بازنمایی باورهای ماوراءالطبیعی در دست بافته های عشایر بلوچ ساحل عرفان منش * ابوالقاسم نعمت شهربابکی **، حسن عزیزی *** 1 چکیده طلسم و تعویذ از جمله اشیائی است که بشر از گذشته تاکنون برای رفع بلایا و مصائب از آنها استفاده کرده است .
از آنجا که این منطقه یکی از قدیمی ترین کانون ها و مناطق بافندگی است ، با توجه به اهمیت و قدمت دستبافته ها و استفاده از نقوش طلسم و تعویذ بر روی آن ها آنچـه در این پژوهش به آن پرداخته می شود تبیین نقش باورهای ماوراءالطبیعی بر دستبافته هـای عشـایر بلوچ است .
٣. طبقه بندی طرح و نقش در دست بافته های عشایر بلوچ همان اندازه که از گذشته تاکنون باورهای ماوراءالطبیعه و استفاده از طلسم و تعویذ در زنـدگی مردم سیستان و بلوچستان کاربرد داشته ، تصاویر نیز به همان اندازه در این منطقه دارای قـدرت صیانت و حفاظت بوده است .
١. ٣ لوزی از جمله نقشمایه های پرکاربرد دیگر لوزی و مربع است ، این نقوش علاوه بـر دسـتبافته هـا در طلسم و تعاویذ نیز استفاده بسیار داشته اسـت .
همچنین گاه مشاهده می گردد که تمامی بدن نیـز بـه صـورت آدمک مجسم گردد ولیکن از آنجا که از جمله فراوان ترین نقش مایه های انسانی که دستبافته هـا به وفور استفاده می شود نقش دست (پنجه ) و چشم است ، به این دو مورد پرداخته شده است .