چکیده:
از اواسط دوران قاجار تاریخ ایران باستان مورد توجه هنرمندان و تحصیلکردگان قرار گرفت و در اواخر این دوران، با فروکش کردن احساسات مشروطه گرایانه و ضعف حکومت مرکزی، این توجه تشدید شد. بعد از قدرت گرفتن رضاشاه و افزایش کاوشگری باستان شناسی در نقاط مختلف ایران، برخی از هنرمندان آن دوران راه حل مشکلات جامعه ایران را در رجوع به گذشته درخشان ایران یافتند. مساله این پژوهش یافتن تفاوتها بین گفتمان رایج و عملکرد هنرمندان است، اینکه آیا لزوما نوشتن متونی با مضمون تاریخگرایی دلیلی بر تایید گفتمان مورد تایید حکومت وقت هست یا خیر. یکی از این هنرمندان، گریگور یقیکیان بود که با نوشتن دو نمایشنامه تاریخی سعی در باز سازی ایران باستان داشت. این پژوهش قصد دارد تا با معرفی یقیکیان، به چرایی اهمیت تاریخ ایران باستان در آن دوران بپردازد و با تحلیل نمایشنامه جنگ مشرق و مغرب، چگونگی بازتاب ایران پیش از اسلام در دوران پهلوی اول را، بر اساس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف، بررسی کند. با استفاده از تحلیل گفتمانهای رایج در دوران ابتدایی حکومت رضا شاه آشکار میشود که هر هنرمندی که در آن دوران دست به بازسازی ایران باستان زده باشد لزوما در حال بازتولید گفتمان حکومت وقت نیست، اما سازوکار گفتمانی را بازتولید میکند.
At the end of the Qajar era and with the subsidence of constitutionalist sentiments and the weakness of the central government, the history of ancient Iran was more and more noticed by artists. After Reza Khan came to power and increased archeological exploration in different parts of Iran, many intellectuals of that time found the solution to the problems of Iranian society in referring to Iran's brilliant past. Especially with the dominance of nationalist thoughts in Iran, these readings of history went in a certain direction. One of these people was Gregory Yeghikian, who tried to reconstruct ancient Iran by writing two historical plays. Yeghikian shows the fall of the great Achaemenid Empire in the play War of the East and the West and the weakening of the central government of Iran at that time and the causes of this fall and the occupation of Iran by Alexander the Great. However, at the same time, parts of northwestern Iran were occupied by Russian and Ottoman forces during the First World War. In this article, we are trying to explain why the history of ancient Iran was important in that era by introducing the Yeghikian, and by analyzing the play of the War of the East and the West, we will examine how pre-Islamic Iran was reflected in the first Pahlavi era, based on the approach of Fairclough 's critical discourse analysis.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش قصد دارد تا با معرفی یقیکیان ، به چرایی اهمیت تاریخ ایران باستان در آن دوران بپردازد و با تحلیل نمایشنامه جنـگ مشرق و مغرب، چگونگی بازتاب ایـران پـیش از اسـلام در دوران پهلـوی اول را، بـر اسـاس رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف ، بررسی کند.
آیا تمام آثـار هنـری ای کـه بـا مضـمون باستان گرایانه تولید شده اند را می توان ذیل یک گفتمان بررسی کرد؟ و سوال دوم این است کـه آیا گفتمان باستان گرایانه در سال های ابتدایی قرن چهاردهم هجری شمسی که مقـارن بـا تغییـر سلسله حاکم در ایران و تثبیت حکومت رضاشـاه بـود، از یـک ریشـه سرچشـمه مـی گیـرد؟ با بررسی موردی یکی از آثار باستان گرایانه در آن دوران یعنی نمایشنامه جنگ مشرق و مغرب نوشته گریگـور یقیکیـان کـه بـه سـقوط امپراطـوری عظـیم هخامنشـی پرداختـه و تضـعیف حکومــت مرکــزی ایــران در آن دوران و علــت هــای ایــن ســقوط و اشــغال ایــران توســط اسکندر مقدونی را ترسیم کرده است ، سعی در یافتن پاسخ هایی برای پرسش خود داریم .
هم چنین در پژوهشی دیگر که در سال ١٣٩٤ انجام شده است تحت عنوان «بررسی مواجهه خود و دیگری در نمایشنامه جنگ مشرق و مغرب نوشته گریگور یقیکیان از منظر نشانه شناسی فرهنگی یوری لوتمان » خانم آزاده شاهمیری به تحلیل نشانه شناسانه جنـگ مشـرق و مغـرب پرداختـه اسـت و ایـن نمایشـنامه را از منظـر نشـانه شناسـی فرهنگـی تحلیـل کـرده اسـت .