چکیده:
تصحیح دقیق و مقبول شعر سعدی دشواریهایی دارد، یکی از آن دشواریها این است که شعر سعدی از روزهای حیات شاعر بهدست خوانندهها رسیده و خوانندگان آن را با جان و دل خواندهاند و آن را فصیحترین شعر فارسی دریافته و پذیرفتهاند؛ این اقبال علاقهمندان به شعر سعدی و نفوذ آن در حوزههایی گسترده، از جمله زبان و فرهنگ عامه باعث شده است که بعضی از ابیات او به زبانها افتد و نقل مجلس همگان گردد و زمینه را برای تصرّف ذوقی علاقهمندان فراهم کند و بدینترتیب بیت یا ابیاتی از سعدی با صورتهایی در ذهن خوانندگان و علاقهمندان راسخ شود، اما قرار نیست که ما متن را چنانکه شیوع یافته و به زبانها افتاده است، عرضه کنیم. رابطۀ ما با شاعر نسخههایند. ما وظیفه داریم آنچه را کاتبان امین در نسخههای خطّی به ما سپردهاند، امانتدارانه به شیوهای از هر جهت مقبول و قابل دفاع چنانکه اقتضای اجتهادی علمی است، آماده و عرضه کنیم. در ادامه مقاله، به چگونگی این امر پرداخته شده است.
Exact and decent revision of Sa’di’s poetry has its own difficulties, one of which is that Sa’di’s poems have come down to the readers from his lifetime; the readers have recited his poems body and soul, perceiving and accepting them as the most eloquent of Persian poems. This zealous tendency on the part of those interested in Sa’di’s poetry, along with the widespread influence it has in the vast domains of public language and culture has led to his couplets rolling in mouths and being the talk of the town; thus, the enthusiasts have approached it based on their own taste, making his lines fixed in minds in various forms. However, we are not to present the text in exactly the same manner as it has been perceived in the public. Our relation with the poet is through the various manuscripts. It is upon us to prepare and present the gift of his poetry we have been made by the loyal writers most dutifully, in a way that could be approved by and defended by the experts in the canons of the relevant science. How this end could be met is what the whole paper will concern.
خلاصه ماشینی:
ضرورت تصحیح غزلیات سعدی دکتر محمود عابدی چکیده تصحیح دقیق و مقبول شعر سعدی دشواریهایی دارد، یکی از آن دشواریها این است که شعر سعدی از روزهای حیات شاعر بهدست خوانندهها رسیده و خوانندگان آن را با جان و دل خواندهاند و آن را فصیحترین شعر فارسی دریافته و پذیرفتهاند؛ این اقبال علاقهمندان به شعر سعدی و نفوذ آن در حوزههایی گسترده، از جمله زبان و فرهنگ عامه باعث شده است که بعضی از ابیات او به زبانها افتد و نقلِ مجلس همگان گردد و زمینه را برای تصرّف ذوقی علاقهمندان فراهم کند و بدینترتیب بیت یا ابیاتی از سعدی با صورتهایی در ذهن خوانندگان و علاقهمندان راسخ شود، اما قرار نیست که ما متن را چنانکه شیوع یافته و به زبانها افتاده است، عرضه کنیم.
از دیگر فواید این بررسیهای اوّلیّه آن بود که با اطمینان بگوییم سعدی هم در غزلسرایی خود مانند حافظ رفتار کرده است و بعضی از غزلهای او در حکمِ قصیدهاند؛ یعنی غزلی که بهظاهر عاشقانه است، برای کسی مثلِ صاحبدیوان گفته شده و برای او فرستاده شده است.
این اقبال علاقهمندان به شعر سعدی و نفوذ آن در حوزههایی گسترده، از جمله زبان و فرهنگ عامه باعث شده است که بعضی از ابیات او به زبانها افتد و نقلِ مجلس همگان گردد و زمینه را برای تصرّف ذوقی علاقهمندان فراهم کند و بدینترتیب بیت یا ابیاتی از سعدی با صورتهایی در ذهن خوانندگان و علاقهمندان راسخ شود.