چکیده:
ارائة تعریفی واحد از «دهرمه» (حق) که جزو آموزه‌های مبتنی بر وداهاست، مشکل به نظر می‌رسد. دهرمه همانند آب که نمی‌تواند موجب حرکت ماهی در رودخانه شود، نمی‌تواند باعث حرکت یک شیء نامتحرک گردد، بلکه می‌تواند به حرکت اشیای متحرک کمک کند. دهرمه سرمدی، لازمان، بی‌شکل و نامتحرک است و بر سراسر فضای جهان سیطره دارد. «اشا» به معنای درست‌کرداری، حقیقت و نظم است. از سوی دیگر «اشا» به معنای قانون طبیعی ناظر بر حرکت منظم خورشید، گردش فصل‌ها و دوام هستی است. در این جستار به معانی متفاوت «دهرمه» و «اشا» اشاره شده و این دو در سنت دینی هندویی و زرتشتی با یکدیگر مقایسه شده‌اند. در جستار حاضر کوشش شده است به صورت کیفی ـ تحلیلی و به روش کتابخانه‌ای شباهت‌ها و تفاوت‌های دو مفهوم مزبور بیان شود. با توجه به بررسی‌های انجام‌یافته، دهرمه و اشا مفاهیمی بسیار نزدیک به هم دارند و این می‌تواند ریشه در سنت مشترک هند و ایرانیان باستان قبل از مهاجرت داشته باشد. علاوه بر مشابهت در معنا، تقریبا دارای اهداف یکسانی نیز هستند و آن هدف چیزی جز سعادت و نیک‌بختی نیست.
It seems difficult to provide a single definition of "Dharma" (right) which is one of the teachings based on the Vedas. Just like water that cannot cause the movement of fish in the river, Dharma cannot cause the movement of an inactive object, but it can help the movement of moving objects. Dharma is eternal, necessary, formless and motionless and it dominates the entire world. "Asha" means righteousness, truth and order. On the other hand, "Asha" means the natural law dominant on the regular movement of the sun, the circulation of the seasons, and the stability of existence. This essay mentions the different meanings of "Dharma" and "Asha" and are compared with each other in the Hindu and Zoroastrian religious traditions. This research tries to explain the similarities and differences of the two concepts using a qualitative-analytical library method. According to the results, Dharma and Asha are very close concepts and this can be rooted in the common tradition of India and ancient Iranians before their migration. In addition to their similar meaning, they have almost the same goals which is nothing but happiness and fortune.
خلاصه ماشینی:
در اين جستار به معاني متفاوت «دهرمه» و «اشا» اشاره شده و این دو در سنت ديني هندويي و زرتشتي با یکدیگر مقایسه شده‌اند.
با توجه به بررسي‌هاي انجام‌يافته، دهرمه و اشا مفاهيمی بسيار نزديک به هم دارند و اين مي‌تواند ريشه در سنت مشترک هند و ايرانيان باستان قبل از مهاجرت داشته باشد.
در حقيقت دهرمه داراي محتواي اخلاقي و ديني و شيوة درست زندگي بوده و در فرهنگ هندويي از اهميت بسزايي برخوردار است (پارتريج، 1392، ص 490).
از ديدگاه هندو، دهرمه به ما يادآوري مي‌کند که يک نظم طبيعي در کيهان وجود دارد؛ آنچه در وداها «گرودا» (Garuda) ناميده مي‌شود که مسئول کارکرد درست دوره‌ها و حرکات و فعاليت‌هاي زندگي است .
«دهرمه» معنايي مشابه با «ريتا» (Rta) دارد؛ اما مفهوم و کاربرد «دهرمه» در متون ادبي هندو به صورت گسترده بيان شده و به معناي چيزي است که حفظ مي‌کند و بر هر جنبه از جهان حکم مي‌راند.
برای مثال، در متون مقدس مهابهارت آنچه از دهرمه استنباط مي‌گردد وظيفه‌اي است مرتبط با کاست و در جهت نظم جامعه و در نهايت، جهان.
معناي «دهرمه» اين است که کار صحيح را انجام بده، حتي اگر مشکل‌آفرين باشد.
برای مثال، بويس «اشا» را به معناي نظم تلقي مي‌کند که عدل و داد مي‌گسترد و رفتار نيک مردم را سبب مي‌شود و ادارة جهان را به عهده مي‌گيرد (بويس و ديگران، 1348، ص 108).
Tiwari, Kedar Nath, 1998, The Mahabharata of Krishna-Dwaipayana Vyasa, Translated Into English Prose Classical Indian Ethical Thought: A Philosophical Study of Hindu, Delhi, Motilal Banarsidass Publishe.
(
, 
, 
)
