چکیده:
باورها به‌عنوان سطوح بنیادین فرهنگ، در تعین‌بخشی به کنش‌های انسانی نقشی مهم ایفا می‌کنند. این نقش‌پذیری بستری مناسب برای پیشگیری و حل چالش‌ها و مسائل اجتماعی است. امروزه کاهش فرزندآوری به‌عنوان یک چالش یا مسئله برای خانوادة ایرانی مورد تاکید کارشناسان جمعیت قرار گرفته است. یکی از راه‌های حل این چالش‌ها، اصلاح و تقویت باورها، به‌ویژه باورهای معطوف به خدا و صفات اوست. در این میان باور به رزاقیت خدا به‌عنوان یکی از نمودهای باور به توحید افعالی، نقشی برجسته در حل مسئلة فرزندآوری دارد. در این نوشتار تلاش شده است تا با تکیه بر آموزه‌های دینی به واکاوی دلالت‌های جمعیت‌شناختی باورها با تاکید بر رزاقیت الهی پرداخته شود. در جمع‌آوری داده‌ها از روش اسنادی و کتابخانه‌ای و در پردازش داده‌ها از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. یافته‌ها حاکی از آن است که دلالت‌های جمعیت‌شناختی باور به رزاقیت الهی را در مولفه‌هایی چون انحصار رزاقیت به خدا، حتمی بودن رزق، عدم غفلت خدا از روزی‌دهندگی، نکوهش کشتن فرزندان، روزی‌دهندگی خدا به همة هستی، وسعت رزق در صورت تشکیل خانواده، مشروط بودن روزی به کار و تلاش، به‌روشنی می‌توان دریافت.
As the basic levels of culture, beliefs play an important role in determining human actions and pave the way for preventing and solving social challenges and problems. Today, child-bearing reduction has been highlighted by population experts as a challenge or problem for Iranian families. One of the solutions to these challenges is correcting and strengthening beliefs about God and his attributes. In the meantime, as one of the manifestations of belief in unity of divine actions, belief in God's all-sustenance plays a prominent role in solving this problem. In this article, an attempt has been made to analyze the demographic implications of beliefs by relying on religious teachings, with an emphasis on divine all-sustenance. Documentary and library methods were used in data collection and descriptive and analytical methods were used in data processing. The findings indicate that the demographic implications of belief in divine all-sustenance can clearly be seen in components such as the exclusiveness of sustenance to God, the certainty of sustenance, God's non-neglect of sustenance, condemnation of killing children, God's sustenance for all beings, the increase of sustenance at the time of forming a family, and the dependence of sustenance on hard work and effort.
خلاصه ماشینی:
يافته‌ها حاکي از آن است که دلالت‌هاي جمعيت‌شناختي باور به رزاقيت الهي را در مؤلفه‌هايي چون انحصار رزاقيت به خدا، حتمي بودن رزق، عدم غفلت خدا از روزي‌دهندگي، نکوهش کشتن فرزندان، روزي‌دهندگي خدا به همة هستي، وسعت رزق در صورت تشکيل خانواده، مشروط بودن روزي به کار و تلاش، به‌روشني مي‌توان دريافت.
جست‌وجو در نگاشته‌هاي مکتوب و سامانه‌ها و پايگاه‌هاي اينترنتي براي ما روشن ساخت که درخصوص رابطة دين با موضوع جمعيت و فرزندآوري ـ به‌ویژه مباحث فقهي ـ آثار متعدي توليد شده است؛ ولی با همة اينها در زمینة رابطة باورها ـ به‌ويژه باور به رزاقيت الهي ـ با فرزندآوري، نگاشته‌هاي درخور نظر وجود ندارد.
2. جايگاه باور به رزاقيت الهي در نظام باورهاي توحيدي يکي از اساسي‌ترين پرسش‌هايي که نظام‌هاي فکري گوناگون براساس مباني نظري خود و در راستاي تفسير جهان بايد به آن پاسخ گويند، اين است که خداوند در هستي چه جايگاهي دارد؟ آيا تدبير و مديريت هستي به‌دست خداست يا اينکه طبيعت بدون دخالت خدا مديريت هستي را بر عهده دارد؟ برخي انديشه‌ها معتقدند که پس از خلقت هستي به‌دست خدا، جريان امور با مديريت طبيعت پيش می‌رود و خداوند ديگر در مديريت جهان دخالت ندارد (کاپلستون، 1375، ج 5، ص 179)؛ اما در نگرش اسلامي، خداوند محور هستي است و به‌صورت فعال و پيوسته در کار مديريت آن است.
رزق الهي امري حتمي در دسته‌اي ديگر از آيات قرآن بر اين موضوع تأکيد شده است که خداوند رزق و روزي بندگان خويش را تضمين کرده است؛ به‌گونه‌اي‌که با آفرينش هر انساني، رزق او نيز همراه هميشگي او خواهد بود.
(
, 
, 
)
